Collectie zonder systeem/'Je moet oppassen dat je niet doorslaat'
ALMERE - “Laatst ben ik speciaal een barbiepop naar een meisje gaan brengen omdat ze die verzamelde. Ik vind het fantastisch als mensen ergens een collectie van aanleggen.” Het tekent de gedrevenheid van de in Frankrijk wonende kunstverzamelaar en ex-zelfstandig ondernemer, Joost Lagerwey. In het centrum voor hedendaagse kunst van Almere, 'de Paviljoens', valt vanaf vrijdag zijn privé-collectie moderne beeldende kunst te zien. De collectie is door de verzamelaar volkomen intuïtief samengesteld en bevat daardoor naast schilderijen van bekende schilders als Andy Warhol, Guillermo Kuitca en Julio Gal n ook werk van minder bekende kunstenaars. “Ik schaf kunst aan zoals je een bosje bloemen koopt. Ik let er alleen op of ik het mooi vind.”
Het gaat zelfs zo ver dat Lagerwey (50) liever een prachtig schilderij van een onbekende kunstenaar zou aanschaffen dan een Mondriaan die hij niet mooi vindt. “Ik ben geen fan van Mondriaan. Als ik een werk niet waardeer, dan koop ik het niet.”
“Op de Kunst-Rai heb ik eens het schilderij 'Noe Stechin Gando' van Julio Gal n gekocht. Ik vond het gelijk prachtig. Het was het enige schilderij van Gal n dat niemand wilde hebben. Juist om die reden heb ik besloten het te kopen. Gal n beschouwt het schilderij als zijn meest dierbare werk. Hij wil het graag van me terugkopen, maar dat wil ik niet. Ik ben er zeer aan gehecht. Toen ik het aanschafte, was Gal n nog onbekend. Het is spannend als zo iemand later naam maakt.”
Lagerwey begon op jonge leeftijd met het sparen van luciferdoosjes. Dat was echter nog niet zo serieus. Met zijn kunstverzameling startte hij in 1979. “Toen kocht ik een klein schilderijtje van Aaron Fink met een strandtafereel erop. Mijn tweede aankoop bestond uit drie zeefdrukken van Andy Warhol. Het portret van Joseph Beuys staat er in drie kleuren op afgebeeld. Toen begon het pas echt.”
De meeste werken heeft Lagerwey aangeschaft in de periode '82-'90. “Het duurt altijd even voor je goed op gang bent. Het moet groeien. In die tijd kreeg ik goed de smaak te pakken en kon ik veel aankopen doen. Ik had financiëel meer armslag dan nu. Toen in ons huis alle wanden volhingen met kunst, dacht mijn vrouw dat het afgelopen zou zijn en dat ik iets anders zou gaan doen. Later begreep ze dat het zo niet werkt bij verzamelaars. Ze vindt het nu heel leuk dat ik het doe, maar ze is er niet actief bij betrokken.”
Lagerwey zorgde er wel altijd voor dat hij zijn eigen budget niet te buiten ging. “Je moet oppassen om niet door te slaan als verzamelaar. Ik heb me zelf en ook andere mensen hebben me soms moeten waarschuwen. Kopen van kunst is heel leuk, maar je kunt er makkelijk te ver in gaan. Als ik het geld had, zou ik ook graag een Goya of een Picasso kopen, maar dat gaat simpelweg niet.”
Tegenwoordig schaft Lagerwey geen kunst meer aan. “Als ik het geld had, zou ik zeker doorgaan maar dat is helaas niet het geval. Misschien dat ik in de toekomst weer schilderijen kan kopen maar ik verwacht van niet”, verzucht hij.
De meeste kunst kocht Lagerwey bij de Amsterdamse galerie Barbara Farber. Hij onderhoudt een goede relatie met hen. Ze begrepen dat Lagerwey geen behoefte had aan advies en liever zelfstandig rondkeek. “Soms zeiden ze dat er de laatste tijd helemaal niks verkocht was. Dan wist ik dat er iets voor mij te halen was” vertelt Lagerwey.
In de verzameling van Lagerwey zit geen systeem. Zijn collectie is vooral gericht op Amerika, Spanje en Zuid-Amerika, maar dat is niet met opzet gebeurd. Er zit opvallend genoeg maar één Nederlands werk tussen: een zilverkleurig beeld van een varken met daar op een menselijke figuur, omringd door symbolen, van Alexander Schabracq. “Dat is puur toeval. Ik let er niet op waar de werken vandaan komen.”
“Ik ben puur visueel ingesteld en schaf alles impulsief aan. Het moet me iets doen. Ik let niet op techniek en stromingen in de kunst maken me ook niks uit. Het mag voor mij zowel abstract als niet-abstract zijn. Ik ben een liefhebber van mooie dingen. Ik verzamel voor 'de heb'. Wat voor een ander lelijk is, kan voor mij mooi zijn. De gipsen koker met koperen buis van Pedro Cabrita Reis, die hier te zien is, vinden veel mensen lelijk, maar ik vind hem prachtig.”
Lagerwey is, volgens eigen zeggen, geen kunst-specialist. “Ik ben mijn leven lang al erg geïnteresseerd in kunst en lees verschillende kunstbladen. Maar ik blijf een leek. Het is moeilijk om te zien of iemand een goede kunstenaar is. Maar zelfs als een bepaald werk goed is, dan nog weet je niet of de maker een goede kunstenaar wordt. Soms is er geen vervolg op een goed schilderij. Het is altijd afwachten of het een plaats krijgt in de wereld van de kunst. Met Alfredo Jaar, Pat Steir, David Salle, Jonathan Borofsky en natuurlijk Kuitca en Gal n, die allemaal in mijn collectie zitten, is dat wel gebeurd.”
Lagerwey's verzameling was tot nu toe een privé-aangelegenheid. Nu is het de eerste keer dat hij er echt mee naar buiten komt. “Sommige van mijn werken werden al verschillende malen uitgeleend. Mijn schilderij van Kuitca is het meest weg. Dat heeft in Londen, New York en op een grote expositie in Latijns-Amerika gehangen. Dat van Gal n werd tentoongesteld in het Mexicaanse Monterrey. Op affiches, die in de hele stad hingen, stond mijn schilderij afgebeeld.”
Over de wijze waarop Lagerwey zijn collectie heeft gefinancierd, blijft hij vaag. “Ik ben een kleine zelfstandige geweest en heb betrekkelijk zuinig geleefd. Daardoor kon ik kunst kopen. Ik heb geen kinderen of dure hobbies als golf. Mijn vrouw en ik hebben een goedkope auto van nog geen 20 000 gulden. Het is maar waar je je prioriteiten legt. Ik verzamel liever kunst.”
Sinds kort is Lagerwey gestopt met werken wegens rugklachten. “Ik moest nog een jaar of drie doorwerken voordat ik geld uitgekeerd zou krijgen van mijn Arbeidsongeschiktheidsverzekering, maar dat wil ik niet riskeren. Dan word ik misschien invalide. Toen ik de verzekeraar vertelde dat ik uit de verzekering stapte, dachten ze dat ze een gek aan de telefoon hadden. Zo iemand wordt niet normaal gevonden. Ik wil echter van niemand afhankelijk zijn.”
“Ik ben erg individualistisch ingesteld en doe graag dingen op mijn eentje. Een individuele sport als racefietsen vind ik fantastisch. Dat is mijn andere grote hobby. Vooral de bergtocht naar de Alpe d'Huez vond ik erg mooi. Zoiets doe je in je eentje net als kunst verzamelen.”
Een van de leukste bijkomstigheden van de expositie in Almere vindt Lagerwey dat er nu een catalogus verschijnt over zijn werk. “Die heb ik zelf mogen samenstellen. Dat was heel spannend. Wat ik ook erg leuk vond, was om te zien hoe schoolkinderen reageren op mijn tentoonstelling. Ze zijn meestal erg geïnteresseerd en stellen veel vragen. Het is natuurlijk ook veel interessanter om naar schilderijen te kijken dan om te leren rekenen.”
Lagerwey vindt het niet erg dat bezoekers niet alle werken uit zijn collectie interessant en mooi vinden. “Als iedereen het mooi zou vinden, dan heb ik iets fout gedaan. Gelukkig is dat bij mijn collectie zeker niet het geval.”
