Claudia is niemand, maar bestaat wel uit heel veel iemanden

Het zat er natuurlijk aan te komen, met die kunstmatige intelligentie die zo rap ons dagelijks leven overneemt, dat er geld zou worden verdiend aan een door AI gegenereerde naaktfoto. En jawel, onlangs deed het magazine Rolling Stone melding van het eerste AI-blootkiekje dat op het sociale netwerk Reddit was verhandeld: ‘Claudia is 19, mooi, en hitsig. Ze is ook 100 procent een AI-creatie.’

Claudia had met haar groene Bambi-ogen en veelbelovende decolleté verschillende ‘redditors’ het hoofd op hol gebracht. De studenten computerwetenschappen die haar voor de grap hadden gecreëerd, verdienden zo’n 100 dollar aan de verkoop van haar naaktfoto. Ze hadden willen weten of mensen te foppen waren met AI-foto’s, en het AI-programma Stable Diffusion gevraagd om een selfie van een vrouw te genereren. ‘Zonder make-up met zwart haar, schouderlengte haar, simpele achtergrond, gestraight haar, pony in haar,’ aldus de aanwijzingen.

Toen het uitkwam voelden de kopers zich bedot, maar Reddit wil er niet te moeilijk over doen. Er werd een disclaimer geplaatst: ‘Deze foto is misschien door AI gegenereerd, misschien ook niet. Hoe dan ook gaat het niet tegen onze regels in.’

Over de ethische kwesties rond het bestaan van Claudia werden ook geen uitspraken gedaan, want die zijn veel te ingewikkeld. Van een deepfake pornofilmpje waarop stiekem iemands gezicht is geknutseld begrijpen we: foute boel. Maar Claudia bestaat niet, ze is niet echt. Ze is niemand, en over niemand valt niet zoveel te zeggen.

Schoon uit de computer geboren

Maar deze niemand bestaat wel uit heel veel iemanden: AI-modellen als Stable Diffusion worden getraind aan de hand van plaatjes van echte mensen, die hier waarschijnlijk geen toestemming voor hebben gegeven. Claudia is gebouwd van flinterdunne stukjes echt mens. Net als dat de teksten van ChatGPT bestaan uit allemaal stukjes echte tekst, ooit door iemand bedacht en opgetikt. En net als dat de plaatjes van AI-kunstprogramma Midjourney zijn gemaakt met werk van kunstenaars van vlees en bloed.

In die zin leunt het succes van AI op een beproefde methode van de tech-industrie: het schraapt heel brutaal informatie van anderen bij elkaar en gebruikt het voor eigen gewin. Deze werkwijze heeft veel Silicon Valley-bedrijven ontzettend succesvol gemaakt. Van Google (dat bijvoorbeeld de e-mails van Gmailgebruikers doorkamt ten behoeve van gepersonaliseerde advertenties) tot Facebook (dat in zijn begintijd al de adresboekjes van gebruikers misbruikte om potentiële nieuwe gebruikers te spammen).

Omdat we er niet zoveel van merkten, vonden we het ook niet zo erg. Hetzelfde geldt bij AI. De door mensen gemaakte tekst en plaatjes zijn in zo’n cyclopische mengkom door elkaar geroerd dat herkenbaarheid en herleidbaarheid verloren zijn gegaan. Het nieuwe product lijkt schoon uit de computer geboren. Onze beeltenissen zijn versmolten tot een anoniem niets-iets.

Maar er is een mogelijkheid, lees ik in Rolling Stone, dat zo’n AI-model een van de plaatjes namaakt waar het op getraind is. Dat iemands Instagram-foto opduikt in ‘niet-consensuele’ beelden. Dat uit iemands vakantieselfie een herkenbare naaktfoto wordt gegenereerd. Ik stel me zo voor dat we het dan toch best wel erg vinden.