CD's op vrijdag: Currentzis, Saz'iso, Mavis Staples & Quatuor van Kuijk

Met Currentzis is het Lijden met een kapitale L
KLASSIEK

Teodor Currentzis
Tsjaikovski Zesde symfonie (Sony)
★★★★★

Nauwelijks hoorbaar laat dirigent Teodor Currentzis het drama beginnen. Alsof er ergens in de diepten van de Rijn een wagneriaans drama opborrelt. Alleen zijn we in Sint-Petersburg, aan de ijskoude, zo niet dichtgevroren Neva. En hier richt Currentzis met zijn fabelachtig spelende orkest MusicAeterna een monument op voor Tsjaikovski met behulp van diens ‘Zesde symfonie’. Dat die symfonie, Tsjaikovski’s muzikale testament, de bijnaam Pathétique kreeg, wrijft de eigenzinnige Currentzis ons in iedere maat in. Donker, broeierig, heftig, van fluisterzacht tot explosief hard, quasi-euforisch, verslagen – het is Lijden met een kapitale L. ‘Muziek, dat zijn niet noten die je over stilte drapeert, maar de stilte tussen de geluiden in’, schrijft Currentzis in zijn persoonlijke, ja, pathetische toelichting, waarin hij Tsjaikovski rechtstreeks aanspreekt, hem postuum een hart onder de riem steekt. Er zijn er die Currentzis maar een aansteller vinden, maar geef mij elke dag zo’n aansteller als die zó overtuigend muziek naar zijn hand kan zetten. Ideeën en uitvoering lopen magnifiek in de pas, met een waarlijk virtuoos orkest. Die fagotten aan het slot kunnen niet desolater klinken, net zo min als de driftig sputterende hoorns. Muziek als een mokerslag in je maag. - Peter van der Lint

Mavis Staples nog helemaal bij de tijd

POP

Mavis Staples
If All I Was Was Black (Anti/Epitaph)
★★★★☆

Precies vijftig jaar geleden bracht de Amerikaanse zangeres Mavis Staples met haar groep The Staple Singers het nummer ‘Why? (Am I Treated So Bad)’ uit. Het is een song over de haat die negen jongeren over zich uitgestort kregen toen ze zich als eerste Afro-Amerikaanse leerlingen aanmeldden bij een gesegregeerde school in Little Rock. Precies vijf decennia later vormden de beelden van de demonstratie van extreemrechtse activisten in Charlottesville eerder dit jaar de aanleiding voor haar nieuwe album ‘If All I Was Was Black’. Samen met songschrijver en producer Jeff Tweedy (Wilco) goot Staples haar woede over het geweld waar Afro-Amerikanen in de Verenigde Staten nog steeds mee te maken krijgen in tien nieuwe songs. Het levert nummers op waarin soms de boosheid voelbaar is, maar waarin Staples ook haar compassie laat spreken. Een van de indrukwekkendste nummers van het album is het titelnummer waarin Staples de luisteraar uitdaagt meer te zien dan alleen de kleur van haar huid. Het aangrijpende album weet hierdoor de tijdgeest goed te vatten. Daarnaast laat de inmiddels 78-jarige Staples ook horen vocaal nog helemaal bij de pinken te zijn. Omgeven door een mix van soepele soul- en r&b-klanken klinkt Staples’ zang prachtig warm en doorleefd. -Saskia Bosch

Een hoogsensitief en weldadig kwartetgeluid

KLASSIEK

Van Kuijk Quartet
Debussy, Ravel, Chausson (Alpha)
★★★★☆

Ieder jaar selecteert de European Concert Hall Organisation een aantal musici en ensembles om deel te nemen aan het Rising Stars-programma van dat seizoen. De betreffende artiesten krijgen de gelegenheid om het zalennetwerk te bespelen, overal hun kunnen te laten horen en zo vaste grond onder de voeten te krijgen.

Het Van Kuijk Quartet behoort tot de uitverkorenen. Pas in juni volgend jaar doen de mannen het Amsterdamse Concertgebouw aan, maar nu al ligt er een wapenfeit dat de moeite van het beluisteren waard is. Op hun tweede cd – de eerste met kwartetten van Mozart kwam nog maar onlangs uit, midden 2016 – spelen de Fransen de klassieke combinatie van Ravel en Debussy, en voegen daar het ‘Chanson perpétuelle’ van Chausson aan toe.

De vier produceren een hoogsensitief en weldadig kwartetgeluid, de instrumenten zijn zo goed als volledig in balans, de timing is organisch. Deze strijkers laten zich door niets en niemand opjutten en volgen een kalm, eigen plan: zeer knap. Dat belooft wat, straks in juni, als ze Debussy én Schubert meenemen. - Frederike Berntsen

Intens treurige klarinet in Albanese liederen over verzetsstrijders en bandieten

WERELD
Saz’iso
At Least Wave Your Handkerchief At Me (Glitterbeat)
★★★★☆

Volgens de legende zei een Albanese vrouw op haar sterfbed tegen haar man: ‘Huil niet, maar laat boven mijn kist je klarinet huilen’. In de Albanese Saze-muziek klinkt de klarinet nog altijd intens treurig. Het is een typerend, snerpend geluid met geknepen, glijdende noten die overal dwars doorheen snijden.

Een gesmokkelde cassette bracht de onder meer van Pink Floyd en Nick Drake bekende producer Joe Boyd, eind jaren tachtig op het spoor van Albanese volksmuziek. Nu heeft hij een ster-ensemble ­samengesteld dat vijftien liederen tot klinken brengt. Liederen over een gevangen verzetsstrijder die zich een weg naar de vrijheid danst. Of over een schaapherder die bandieten smeekt nog een keer op zijn herdersfluit te mogen spelen voor ze hem ombrengen. Het indrukwekkende lied ‘Penxherenë e zotrisë sate’ zal menig luisteraar nog kennen van een uitvoering in het legendarische VPRO-­televisieprogramma ‘Reiziger in muziek’.

De muziek vindt zijn oorsprong vooral in Zuid-Albanië met de zogeheten iso-polyfonische traditie. De basis daarvan zijn twee zanglijnen die voortdurend op elkaar reageren. Ook die zijn ontroerend intens. Een zakdoek is onmisbaar. - Mischa Andriessen