Cabaretier Anne Neuteboom: Het leven is vooral een gedoetje

Anne Neuteboom vertelt even makkelijk over de Efteling en kant-en-klare croissants als over de ingewikkelde relatie met haar vader. Vanavond krijgt ze wellicht de Neerlands Hoop, de prijs voor de meest veelbelovende cabaretier.

Als cabaretier Anne Neuteboom (30) vroeger met haar technicus bij het theater arriveerde, had het personeel vaak niet door dat zij de artiest van dienst was. Toen schafte ze maar een rockstar-outfit aan: “Met iets bijzonders kun je beter communiceren wie je bent. Ik merkte ook dat als je je anders kleedt, mensen anders met je gaan praten.”

Voor het interview heeft ze die outfit thuis gelaten. Ze zit er tamelijk casual bij in het Amsterdamse café Dauphine, al zijn haar grote gouden oorbellen wel een blikvanger. Neuteboom was als kind verlegen, vertelt ze, en bescheiden is ze nog altijd. Haar nominatie voor de Neerlands Hoop die vanavond wordt uitgereikt, de prijs voor de meest veelbelovende cabaretier, heeft haar verrast: “Vooral omdat ik dacht: holy shit, ik sta in één rijtje met Alex Ploeg en Peter Pannekoek. Is dat waar ik me nu mee kan meten?”

Tegelijkertijd straalt de cabaretier tegenwoordig ook een enorme assertiviteit uit, zeker op het podium. In haar laatste show, ‘Kijk haar gaan’, vuurt ze met veel ‘fucks’ en ‘kuts’ haar verhalen op het publiek af, over de weldaad van kant-en-klare croissantjes en het helse karakter van de Efteling-attractie De Baron. Door al dat verbale geweld krijg je als publiek pas gaandeweg door dat dit eigenlijk een heel kwetsbare en persoonlijke voorstelling is. De ingewikkelde relatie tussen Neuteboom en haar biologische vader, die ze pas op haar zeventiende voor het eerst ontmoette, vormt hierbij de rode draad.

Diepgang door triviale dingen

Haar podiumpersoonlijkheid is “een frisse wind in het huidige cabaretlandschap”, volgens de jury van de VSCD Cabaretprijzen. “Ze laat zien dat kwetsbaarheid niet alleen in stiltes schuilt en dat je diepgang kunt bereiken door het over schijnbaar triviale dingen te hebben.”

Brutaliteit en bescheidenheid blijven steeds mooi in balans bij Neuteboom. Dat geldt ook voor hoe ze denkt over haar publiek. Ze is zeker niet het type cabaretier dat erop uit is om de toeschouwer kwaad te maken, maar “sommige mensen ervaren het onomwonden zeggen of doen van bepaalde dingen wel als provocatief”. Zoals wanneer ze een halfnaakte foto van zichzelf op Instagram plaatst: “Ik denk dan: ja, leuk, want het is grappig en dan kun je eens zien hoe een normaal lijf eruit ziet. Maar iemand anders denkt: jezus, haal dat naakt uit m’n gezicht!” Dat leidt soms tot haatreacties, die ze ook weer relativeert: “Iedereen heeft daar last van.”

Het zijn de uitwassen van het digitale tijdperk, waar Neuteboom overduidelijk een kind van is. Ze heeft haar eigen You Tube-kanaal, waarop ze regelmatig filmpjes plaatst. Daar is ook de reeks ‘De lessen van je tante Neut’ te vinden. Hierin speelt ze “de foute tante die de hele tijd vloekt en alcohol drinkt en je levenslessen voorschotelt. De filmpjes gaan over dingen die ik graag tegen mezelf had horen zeggen toen ik jong was.”

Bestaansrecht van cabaret

Het maken van dit soort filmpjes is een persoonlijke liefhebberij van Neuteboom, die ‘semi-pro’ kan editen, zoals ze zelf zegt. Maar online-aanwezigheid is voor een cabaretier van nu ook bittere noodzaak. “Van het optreden kan ik niet leven. De zalen zijn lang niet altijd vol.” Het theater trekt voornamelijk zestigplussers, al zitten er bij haar meestal ook nog wat mensen van rond de dertig in de zaal. De rest van haar inkomen sprokkelt Neuteboom bij elkaar met losse klusjes in de culturele sector.

Ze blijft intussen optimistisch. “Mensen blijven altijd toetrekken naar dingen die ze vet vinden. Of het nou een festival is of een goede Netflix-serie”, meent ze. Cabaret zal bestaansrecht houden zolang het met volle inzet gebeurt: “Iemand moet zijn hart en ziel erin hebben gelegd. Ik kan het niet hebben als mensen iets hebben laten liggen.”

Voor Neuteboom is cabaret een vorm van kunst die vooral troost moet bieden. “Het leven is al met al natuurlijk vooral een gedoetje, een aaneenschakeling van pijn en ellende met een paar leuke highlights ertussen. Kunst is eigenlijk: het is echt kut hè, maar gelukkig hebben we elkaar.” Dat gevoel is belangrijker dan wat een cabaretier concreet te melden heeft: “Dat maakt niet zoveel uit, zolang je met elkaar ervaart: dit is fijn, of ik herken dit.”

Worstelen met je personage

Collega’s die haar inspireren in dit opzicht zijn Stefano Keizers en Henry van Loon. Bij Keizers vindt ze het vooral intrigerend hoe hij een personage voor zichzelf heeft gebouwd. “In een podcast vertelde hij dat hij ermee worstelt dat zijn personage en zijn echte persoon door elkaar heen lopen.” Dat herkent ze zelf ook wel: “Online en op het podium zien mensen mij vooral schijt aan alles hebben. Dan denken ze dat ik wel tegen een stootje kan. Maar als ik een luikje naar mijn hart open, en mensen gooien daar een mes in, doet dat wel degelijk pijn.”

Van Loon waardeert ze omdat hij als maker, nog meer dan zij, overal schijt aan heeft. Hij bedacht voor Videoland de absurdistische serie ‘Random Shit’, waarin hij de hoofdrol speelt. “Ik heb zo genoten van die serie omdat ie zo compromisloos was. Van Loon is voor mij echt een voorbeeld van iemand die wél 100 procent is gegaan voor wat hij wilde, die niks heeft laten liggen.”

Zelf leeft Neuteboom vooral bij verandering: “Een herhaling van zetten, dat lukt me niet eens. Als ik iets vier keer gedaan heb, heb ik het wel gezien.” Daarom maakt ze zich ook niet zoveel zorgen dat ze geen nieuwe dingen meer gaat maken. “Wat er bij mij uitkomt is steeds weer iets anders. Random shit!”

Lees ook:

Peter Pannekoek: ‘Ik mis de spiegel van mijn vaders gebreken’

Peter Pannekoek (Hilversum, 1986) is stand-upcomedian en tekstschrijver. Arjan Visser interviewde hem in de serie Tien Geboden. ‘Alles is geoorloofd, zeker, en ik ga niet snel een onderwerp uit de weg, maar je moet wel voelen dat ik altijd zo zuiver mogelijk probeer te zijn.’