Briljante bundel van Ted van Lieshout is grafisch spektakel met diepere betekenis

Een dichter die het in een bundel, overmand door liefdesverdriet, al na één gedicht voor gezien houdt: dat is jammer voor de lezer, maar nog véél erger voor het alfabet, dat werkeloos staat te trappelen om zich tot poëzie te formeren. De laaiende letters laten het in deze briljante bundel van Ted van Lieshout - die graag met vorm experimenteert - er niet bij zitten. Ze gaan zelf aan de slag!

Dat hoogst originele idee werkt Van Lieshout grafisch en inhoudelijk zo knap uit dat de letters in een mum van tijd levende personages worden. Aanvankelijk proberen ze zelf verder te schrijven, maar komen al snel tot de conclusie dat ze wel woorden kunnen maken, maar niet zo goed zijn in verwoorden. Waarmee meteen de vraag wordt opgeworpen wat bij het schrijven van een gedicht of verhaal het aandeel van de letters is - hun uiterlijk en klank - en wat van de verbeelding en vormingskracht van de schrijver.

De letters proberen hun dichter met een zelfgemaakt gedicht tevergeefs te verleiden om de pen weer op te pakken: “fhrb½ jawf merdh ) bopzdqx( qenw :fsbyb (…) We hopen dat het jou net zo ontroert als ons.” Dit soort hilarische vondsten hebben mij een aantal keer doen schaterlachen.

Het volgende plan is: een nieuwe liefde voor hun dichter zoeken. De letters stellen een contactadvertentie op en er reageren letters van een andere dichter. Ze mogen, in rood afgedrukt, op gesprek komen in deze bundel. Ze voelen zich echter zo thuis dat ze het boek niet meer willen verlaten. Er ontstaat een typografische oorlog, waarin de letters elkaar van de pagina proberen te duwen, elkaar in grootte ‘overschreeuwen’ en uiteindelijk zelfs met kogels beschieten (het woord ‘kogel’ talloze keren afgedrukt in elkaar kruisende regels, als mitrailleurvuur).

Van Lieshout slaagt erin dit grafische spektakel ook nog diepere betekenis te geven. De paar ontroerende gedichten die via de rode letters het boek binnendringen gaan over de Eerste Wereldoorlog, dood, gemis, verdriet. “De tijd ging honderdmaal heen. Alleen de trouwe kou is er / nog en elke winter vindt het gras bevroren tranen terug.”

De letters verwoorden in dit boek zo niet alleen wat de dichter wil zeggen, maar bootsen het tegelijkertijd na - een unieke, zeer geslaagde extra dimensie.

Oordeel

Briljante bundel, hilarische vondsten

Ted van Lieshout
Ze gaan er met je neus vandoor
Leopold; 83 blz. € 14,99
Vanaf 11 jaar

Recensenten van Trouw bespreken pas verschenen fictie, non-fictie, jeugdliteratuur en thrillers. Meer recensies leest u hier.