Brad Mehldau mist zeggingskracht in het Concertgebouw

De sfeer in het Concertgebouw is opgewekt, want de Amerikaanse pianist Brad Mehldau komt optreden met het Nederlands Kamerorkest. Mehldau, sinds de jaren negentig een van de grootste jazzpianisten ter wereld, kent de afgelopen jaren een enorm productieve periode, waarin hij het ene na het andere project uitbrengt, en daarbij blijft de pianist niet alleen bij de jazz waarmee hij faam verwierf.

Een aantal daarvan zijn odes; zo bracht hij een album uit met werk van Johann Sebastian Bach (2017) en een cd met bewerkingen van The Beatles (2023). Het Concert voor piano en orkest dat Mehldau in 2018 schreef, en dat hij deze week op verschillende plaatsen in Nederland ten gehore brengt, is ook zo’n ode – aan collega-pianist Herbie Hancock welteverstaan.

Pulserend ritme

De rest van het programma heeft echter weinig met Hancock van doen. Het eerste deel van het concert bestaat uit de Derde Symfonie van Philip Glass, onder leiding van dirigent Clark Rundell. Mehldau speelt geen rol in de muziek van Glass, maar de muziek past goed bij Mehldaus stijl. Glass maakt harmonische keuzes die doen denken aan Mehldaus muziek op platen als Largo (2002) en Highway Rider (2010), waarop ook strijkers klinken. Ook het pulserende ritme in achtsten doet denken aan Mehldaus pianostijl op die albums.

De muziek van Jonny Greenwood – bekend van rockband Radiohead – voor de film There Will Be Blood (2007) wordt in hetzelfde jasje gegoten als Mehldaus Bach-cd. Eerst speelt het orkest een passage van Greenwoods suite, waarna Mehldau een improvisatie speelt, als een soort muzikale estafette.

Het vormt een wisselende voorstelling, die soms wat gekunsteld aanvoelt. Mehldaus improvisaties zijn op zichzelf sterk, maar voelen niet helemaal één met de suite. Normaal is Mehldau op zijn best als hij bluesidioom heel modern weet te laten klinken, maar sommige bluesmelodieën die Mehldau vanavond in zijn improvisaties verwerkt voelen zowaar wat ongemakkelijk in contrast met het orkest.

Rauwe randjes

Bij Mehldaus eigen Concert voor piano en orkest, dat daarna wordt gespeeld, is dat minder het geval, maar toch blijft het gevoel van een scheiding tussen piano en orkest. De rauwe randjes van het stuk zitten vaker bij Mehldau. Zijn solopassages bestaan veelal uit motiefjes die door een aantal toonladders worden getransponeerd en eindigen in een climax, om vervolgens weer opnieuw te beginnen. Deze techniek komt veel terug, zonder dat het stuk er echt een ontwikkeling mee doormaakt.

Hierdoor mist het pianoconcert als geheel wat zeggingskracht. Ook omdat Mehldaus chromatische zoektochten vaak worden onderbroken door vrij brave vioolklanken. Mehldau liet zich voor zijn pianoconcert inspireren door Hancocks nummer Maiden Voyage. Of hij zich ervan bewust is dat Hancock het nummer aanvankelijk voor een parfumreclame schreef of niet: de strijkpartijen van Mehldau hebben soms een gepolijstheid die daaraan doet denken.

Wederom zitten er ook mooie momenten in het stuk. Zo krijgt het orkest dit keer ook een aandeel in het bluesidioom van Mehldau, met een aantal mooie lijnen voor de houtblazers. Toch blijft het gevoel dat Mehldaus eerdere mengvormen van jazz en klassiek, zoals op Highway Rider, beter uit de verf kwamen.

Lees ook:

Mehldau maakt het als componist niet waar

Pianist Brad Mehldau heeft meer dan eens bewezen een superbe improvisator te zijn. Iemand die de essentie van een melodie dusdanig doorziet, dat hij er schijnbaar eindeloos op kan variëren zonder dat de muziek haar spanning verliest.