We willen kinderen laten zien hoe gewone blote lichamen eruitzien, zeggen de makers van Gewoon. Bloot. Dat ze daarom zouden worden bedreigd, zagen ze niet aankomen.
“Iedereen is bloot, alleen doe je er dingen overheen om het te bedekken”, zegt Aryen. Hij is een van de tien kinderen die meewerken aan het televisieprogramma Gewoon. Bloot. In het nieuwe voorlichtingsprogramma van de NTR in samenwerking met Rutgers Kenniscentrum Seksualiteit mogen basisscholieren van groep 7 en 8 vragen stellen aan naakte volwassenen. Nog voordat iemand het programma had gezien, kwamen er woedende reacties: ‘Dit is schandalig. Het werkt pedofilie in de hand.’
SGP-lijsttrekker Kees van der Staaij nam een petitie tegen het programma in ontvangst en stelde er schriftelijke Kamervragen over. Hij wil dat het kabinet de NPO vraagt om het programma niet uit te zenden. Het gaat volgens Van der Staaij ‘veel en veel te ver’ om basisscholieren te confronteren met ‘poedelnaakte volwassenen’ en hij noemt het programma ‘totaal overbodig’.
Dát er commotie zou ontstaan, hadden de makers van het programma wel verwacht. Maar de toon waarop dat ging viel hoofdredacteur jeugd Loes Wormmeester nogal rauw op haar dak. “Vroeger zeiden mensen ‘ik ben er tegen’, maar nu krijgen makers bedreigingen en worden ze beschuldigd van pedofilie. Maar pedofilie is toch juist andersom, dat gaat om blote kinderen? Ik vind vooral de taal die wordt gebruikt schokkend.”
‘Waarom heb jij daar haar en jij niet?’
De verharding van het debat verbaast ook netmanager Zapp/Zappelin Robert Fortuijn. “Zelfs op berichten die niets met dit programma te maken hebben, komen nu reacties als ‘Kijk, nog een pedo’. Dat is een teken van wat er speelt in de maatschappij en met complotdenkers. Ik vind dat echt heel naar.”
Maar waar is al die ophef dan om te doen? Tien basisscholieren stellen onder begeleiding van presentator Edson da Graça vragen aan vijf volwassenen die bloot op een podium staan. De kinderen mogen alles, maar dan ook echt alles vragen. Het programma is grappig, ontwapenend eerlijk en bedoeld om kinderen iets te leren over normale lijven.
Voordat de badjassen van de modellen uitgaan, vraagt Da Graça aan alle aanwezigen of niemand zich ongemakkelijk voelt. En dan staan er plots vijf naakte mensen op een podium. Mannen en vrouwen door elkaar heen, alle kleuren, groot, klein, dik en dun.
In het begin is de aanblik van al die blote lijven voor de kinderen best een beetje ongemakkelijk. Verlegen wenden ze hun hoofd af, maar al snel went het. En dan zijn ze oprecht nieuwsgierig en stellen vragen die eigenlijk iedereen wil weten: “Waarom heb jij daar haar en jij niet? En hoe scheer je dat dan?”
Op sociale media zijn uitsluitend nog perfecte lijven te zien
Wij willen kinderen helpen bij het thema bloot, zegt Fortuijn. “Het Deense programma Ultra smider tøjet was ons voorbeeld, maar we hebben ook zelf van tevoren goed nagedacht en de NTR heeft uitgebreid onderzoek gedaan.”
Door sociale media hebben kinderen geen idee meer hoe een gewoon lichaam eruitziet, zegt Wormmeester. “Mensen durven zich minder makkelijk bloot te geven. Er is een soort voorzichtigheid ontstaan omdat iedereen foto’s kan maken. Daardoor is er minder gewoon bloot te zien, bijvoorbeeld in kleedkamers. Daar komt bij dat op sociale media, zoals Instagram, uitsluitend nog perfecte lijven zijn te zien. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die veel online zijn onzekerder zijn over hun lichaam.”
Daarbij zijn kinderen ook oprecht geïnteresseerd in het lichaam, zegt Fortuijn. “En dan gaat het bij hen niet over seksualiteit. Zo was een Deens meisje verrast dat een heel dikke meneer zei dat hij echt blij is met zijn lichaam. Dat was nieuw voor haar. Dit programma kan dat gesprek op gang brengen.”
Open over bloot
En dat lijkt te werken, zegt Wormmeester. “Een van de moeders zei dat ze blij is dat haar kind heeft meegedaan omdat er bij hen thuis nu wel open over bloot wordt gepraat.”
Maar zitten kinderen wel te wachten op een programma met blote volwassenen? “Als je dat van tevoren aan kinderen vraagt, zeggen ze waarschijnlijk van niet”, zegt Fortuijn. “Maar in het programma zie je dat ze uit zichzelf vragen stellen. Dat is het bewijs dat ze er wel op zitten te wachten, en dat het niet iets is waar ze zelf mee komen.”
Dat er nu zoveel partijen over vallen, betekent dat je een zenuw raakt, zegt Fortuijn. “Het is zeker niet ons doel om opruiende kinderprogramma’s te maken. En als je het niet wilt zien, dan kijk je toch niet?”
Gewoon. Bloot. is vanaf 21 maart elke zondag om 19.20 uur te zien bij de NTR op NPO Zapp.
Denen kijken niet op van een beetje bloot
In Denemarken is de ophef allang vergeten. Sterker: er was amper ophef om van te spreken.
Daar zendt het jeugdkanaal Ultra van de publieke omroep DR de Deense versie van Gewoon Bloot, Ultra smider tøjet (Ultra gaat uit de kleren), sinds 2019 gewoon uit. Twee seizoenen zijn er al verschenen, waarvan het eerste een televisieprijs voor beste kinderserie won.
Afleveringen hebben namen als ‘we nodigen vijf vagina’s uit in de studio’, ‘welke piemel is het normaalst’, ‘hier zijn vijf blote konten (en veel scheten)’ en ‘getekend door het leven’. Alle soorten en maten mensen passeren de revue. We zien volwassenen met protheses, een stoma, iemand die in het proces van een geslachtstransitie zit. Een man met dwerggroei.
Het concept is eenvoudig: het publiek is een schoolklas van kinderen van tussen de elf en dertien jaar oud. Presentator Jannik Schow nodigt onder enthousiast geklap vijf bebadjaste ‘volwassenen’ uit op het podium, stelt ze voor en roept ‘smider tøjet’ (gooi af die kleren!). Informeert even hoe het gaat met het publiek. En vervolgens is het aan de kinderen om hun ogen uit te kijken.
Soms wat ongemakkelijk gegiechel en gedraai op de tribune. Maar vooral: belangrijke vragen. Of schaamhaar kriebelt, of de volwassenen blij zijn met hun huidskleur, of het niet pijn doet om je piemel te laten piercen. Of ze zich ergens voor schamen. Is het minder spannend om in je blootje te staan als je blind bent? Valt je stoma er wel eens af?
Al dat bloot zou de Deense jeugd ‘corrumperen’
In Denemarken was er, bij de lancering van het eerste seizoen, slechts een prominente criticus. De politicus Peter Skaarup, van de Deense volkspartij, liet destijds aan het nieuwsmedium BT weten dat ‘het veel te vroeg is om kinderen aan geslachtsdelen bloot te stellen’. Al die blote volwassenen zouden de Deense jeugd ‘corrumperen’. “Op die leeftijd speelt zich al genoeg in hun hoofden af.” Wat zouden kinderen er helemaal mee opschieten naar grote-mensengenitaliën te kijken?
Behalve van wat opgewonden sociale media-adepten kreeg hij weinig binnenlandse bijval. Wel reisde het nieuws van de blote-mensen-kinderserie de wereld over, gingen van de Verenigde Staten tot Turkije ouders en bestuurders over de rooie. Wat denken ze wel. Dit is pedofilie, een schande.
Onrealistische perfectie op sociale media
Maar de Denen, die erom bekend staan hun kinderen niet tegen de ‘realiteiten van het leven’ te beschermen, hielden hun hoofd koel.
“Het doel”, reageerde de redacteur van DR Ultra Morten Skov Hansen, “is Deense kinderen het gevarieerde scala aan lichamen te tonen dat we anders zelden zien”. Het zou ze helpen hun eigen en andermans lijven beter te begrijpen en een vollediger beeld te krijgen van het menselijk lichaam, vergeleken met de onrealistische perfectie die vaak voorbij komt op sociale media.
‘Volwassene’ Ule, een vrouw van 76, sprak haar publiek in serieuze toon toe. “Op Facebook en Instagram zijn veel mensen modellen. Wij hier, wij hebben normale lijven. Ik hoop dat jullie begrijpen dat dit is hoe een normaal lichaam eruit ziet.”
Lees ook:
Is alle kindertelevisie tegenwoordig gezapig, of lijkt dat maar zo?
Zo braaf is de Nederlandse kindertelevisie helemaal niet, kinderen kijken alleen niet meer op van de taboes van vroeger.
