In de boeken van grafisch ontwerper Irma Boom versterken vorm en inhoud elkaar, tot in alle details. Daarom is haar boek over het Franse parfum Chanel N⁰5 5 centimeter dik.
Een ‘onzichtbaar’ boek, wie bedenkt zoiets? Grafisch ontwerper Irma Boom, een internationale beroemdheid op het gebied van boekdesign. Haar boek over Chanel N⁰5 is net zo verborgen aanwezig als het beroemde Franse parfum zelf. Ze maakte het in opdracht van Chanel en kreeg carte blanche. “En dat heb ik nogal letterlijk genomen”, glimlacht Boom. Ze gebruikte geen enkele inkt en voerde tekst en beeld uit in blinddruk: het resultaat is voelbaar, net als bij braille. “Het ultieme boek”, vindt de ontwerper, voor wie Chanel N⁰5 sinds jaar en dag het favoriete parfum is.
Het kunstwerk is nu te zien in het Allard Pierson Museum in Amsterdam, met zes andere boekontwerpen van Boom. Samen verbeelden ze het gedachtegoed van de veelvuldig gelauwerde ontwerper, daarom heet de expositie ook Irma Boom: Book Manifest.
Vorm en inhoud
Bij Boom sluiten vorm en inhoud nauw op elkaar aan. Zo was een litho van de in 2015 overleden Amerikaanse kunstenaar Ellsworth Kelly voor haar de basis voor het boekontwerp Hommage à Kelly. De litho, die de ontwerper kocht in New York, keert in verschillende gedaanten steeds terug, waarmee Boom welbeschouwd hetzelfde doet als de door haar bewonderde kunstenaar: variëren op een thema. Het boek is gedrukt op dun, transparant papier, waarbij de gekleurde vormen door het papier heen schijnen. Door een ingenieus vouwschema is geen spread in het 1200 pagina’s tellende boek identiek, garandeert ze.
Ook in Viktor & Rolf: Cover Cover zijn vorm en inhoud verweven. Boom werkte vanuit het idee dat kleding een beschermlaag is en kwam zodoende tot 65 stofomslagen, naar ontwerpen van de Amsterdamse mode-designers. Een stofomslag wordt gewoonlijk om een hardcover heen geslagen, maar hier bestaat het boek dus vollédig uit omslagen, in het midden gebonden met roze garen. Hiermee vertelt het werk van Victor & Rolf zelf het verhaal.
Het avontuur van de reiziger
De expositie toont Boom als een verwoed reiziger bij wie het niet draait om de plaats van aankomst, maar om het avontuur. Van dat ‘proces onderweg’ zijn zeven recente voorbeelden te zien, waarbij tegelijkertijd op videofilmpjes door het eindproduct wordt gebladerd: het gebonden boek.
Zo kwam Boom in Rome op een idee voor de catalogus bij de tentoonstelling Countryside van Rem Koolhaas in het Guggenheim Museum. In de bibliotheek van het Vaticaan, waar ze sinds 2018 onderzoek doet, ontdekte ze het eerste pocketboek: de Vergilius Romanus, in 1501 gedrukt door de Italiaan Aldus Manutius als lofzang op het platteland. Boom wist meteen dat dit het vertrekpunt van haar Guggenheim-catalogus moest worden. In het Allard Pierson zijn verschillende ontwerpen te zien.
Irma Boom stelt in het Vaticaan de expositie What happened to the book? samen, die in november opent. De tentoonstelling gaat over het boek vanaf zijn allereerste vorm. De beginperiode was veel interessanter dan de huidige tijd, weet de vormgever. “Nu wordt het ontwerp bepaald door marketingformules. Gelukkig had je die in de tijd van de vroege boekdrukkunst nog niet. Er waren geen conventies, de structuur van het gedrukte boek moest nog worden ontdekt. Daardoor was men veel experimenteler. Het boek is voor mij een totaalobject waarin vorm en inhoud zijn verbonden. Elk boek zijn eigen wereld.”
Irma Boom: Book Manifest, tot en met 8 mei in het Allard Pierson Museum in Amsterdam.
Lees ook:
Wat als Rembrandt met een Bic-balpen had getekend? Irma Boom bedacht hoe dat eruit zou zien
Als Rembrandt nu leefde had hij misschien wel met een Bic-balpen getekend. Ontwerper Irma Boom bedacht hoe zijn zelfportret met baret uit 1634 er dan zou hebben uitgezien.
