Bij De Nationale Opera voltrok zich een wonder met FAUST [working title]

Kun je in amper drie maanden tijd een complete operaproductie opbouwen helemaal vanuit het niets? Dus zonder libretto en zonder partituur? Dat kan! Bij De Nationale Opera (DNO) voltrok zich dat wonder in ‘FAUST [working title]’. Zaterdag ging de opera, eerder een collage van muziek, beelden en teksten in première. Het resultaat is een fantasierijk feest dat fonkelt van felliniaanse finesse.

Faust zelf is in deze voorstelling aanwezig door zijn afwezigheid, meldden de makers eerder in interviews, maar zijn schepper Goethe is er wel degelijk. Al was het alleen maar vanwege diens woorden aan het slot van zijn ‘Faust II’: ‘Das Unbeschreibliche, hier ist’s getan’. Het onbeschrijfelijke wordt hier werkelijkheid, de voorstelling groeit uit tot een ware gebeurtenis. De woorden zelf klinken hier niet, wel de prelude tot het slotkoor van de achtste symfonie van Mahler waar de tekst een prominente plek heeft. Een mooie verwijzing naar die afwezige Faust.

Met de opening van het nieuwe DNO-seizoen zou zaterdag het tijdperk beginnen van de nieuwe artistiek directeur Sophie de Lint. Zij had als openingsstatement gekozen voor Arrigo Boito’s ‘Mefistofele’, gebaseerd op Goethes Faust. De pandemie verprutste dat alles, en De Lint vroeg regisseur Lisenka Heijboer-Castañon en dirigent/componist Manoj Kamps om met ideeën te komen. In samenwerking met vele anderen hebben ze fantastisch werk afgeleverd.

Met ‘Mefistofele’ hadden we natuurlijk een mooie opening gehad, met goede zangers en dito dirigent. De gevierde regisseur zou het hare te vertellen hebben gehad over de opera. Prachtig, maar dat hebben we al zovele keren in al even zovele gedaanten gezien. Nu is er iets uit nood geboren, iets dat in korte tijd van een hulpeloze boreling uitgegroeid is tot een volwassen voorstelling. Eentje zoals we nog nooit gezien hebben. Volstrekt uniek, meeslepend, oog- en oorstrelend en in hoge mate ontroerend. Eigenlijk had De Lint zich geen beter begin van haar DNO-tijdperk kunnen wensen.

Poëzie op het podium

Waar keken we en luisterden we naar? Een klein jongetje gaf aan het begin ontwapenend uitleg. “We hebben iets anders gemaakt”, zei hij. Hij maande ons niet te hoesten en goed te luisteren. En aan het eind, verzekerde hij, zou alles weer goed komen. In de tachtig minuten die erop volgden, vielen we werkelijk van de ene verbazing in de andere. Mooi dat het met Boito begon. Zijn ‘proloog in de hemel’ waarmee ‘Mefistofele’ opent, werd hier de opmaat voor totaal iets anders. Prachtig gezongen door het kinderkoor, het grote koor boven in het theater, en meeslepend gedirigeerd door Kamps.

Daarna werd er lustig op los geassocieerd met muziek en verhalen uit alle windstreken van de wereld. Kamps houdt een en ander verbluffend goed bij elkaar en neemt het Nederlands Philharmonisch Orkest heerlijk op sleeptouw in voor hen wel heel atypisch materiaal. Het hoogtepunt van de avond was de uitvoering van Viviers ‘Lonely Child’, waarin Heijboer haar personages in een soort wachtkamer van het leven plaatst. En bij Reinbert de Leeuws bewerking van Schuberts lied ‘Gretchen am Spinnrade’ zaten we ineens in het desolate theater van regisseur Christoph Marthaler. Prachtig gezongen ook door Polly Leech, Olga Busuioc en Martin Mkhize.

Is wat de mens aanricht wel zo lovenswaardig? Die vraag stond in de seizoensbrochure van DNO op de Mefistofele-pagina. Alsof DNO een vooruitziende blik heeft gehad. Het antwoord dat in FAUST [working title] wordt gegeven is een ondubbelzinnig nee. We rommelen maar wat aan in het leven. Maar het mooie van de voorstelling is dat die ons met hoop, met ontroering naar huis stuurt. Zoals dat jongetje aan het begin zei: “Alles komt weer goed”. Met dergelijke poëzie op het podium geloof je dat onvoorwaardelijk. Wat we allemaal hebben gezien, daar kunnen we niet precies de vinger op leggen, en dat is ook helemaal niet nodig. Maar dat het aankomt, zoveel is zeker. Het slotbeeld, waarin iedereen door een kleine deur in het toneelscherm het podium verlaat, is geniaal.

FAUST [working title] is te zien t/m 24 september, dno.nl

Lees ook:

Improvisatie-opera ‘Faust’ is knotsgekke potpourri én dankzij corona een bijzonder debuut

Grootse opera’s zijn niet coronaproof, daarom zet De Nationale Opera de deur open voor het experiment. Jonge makers mengden ‘Faust’ met kinderliedjes, elektronische muziek, aria’s, Roemeense volksmuziek en ‘vergeten verhalen’. Trouw sprak met muzikaal leider en componist Manoj Kamps.