Als je ‘heel erg in iets gelooft’, wat geloof je dan?

In iets geloven doen we al sinds mensenheugenis, maar de laatste jaren lees je ook regelmatig dat mensen ‘(heel) erg in iets geloven’. Als het werkwoord ‘geloven’ op die manier wordt versterkt, lijkt dat gevolgen te hebben voor de betekenis ervan.

Geloven behoort tot de oudste elementen van onze woordenschat. Het komt al voor in het Oudnederlands, in een zin uit de geloofsbelijdenis, in de betekenis ‘vertrouwen (op)’: ‘ec gelōbo in got alamehtigan fadaer’ – Ik geloof in God, de almachtige vader.

Geloven doe je in iets: in God, in je kansen op de arbeidsmarkt, in jezelf

Net als beloven is geloven afgeleid van het werkwoord loven in de verouderde betekenis ‘toezeggen’, ‘instemmen met’ of ‘zich verbinden met’. De huidige betekenis van beloven vertoont nog duidelijke sporen van die oude betekenis van loven, maar geloven heeft een iets ander betekenisaspect gekregen: van de werkelijkheid of waarheid van iets overtuigd zijn, al zou je dat met enige fantasie wel kunnen parafraseren als ‘je verbinden met of instemmen met de werkelijkheid of waarheid van iets’. Geloven doe je soms aan, maar meestal in iets: in God, in de toekomst, in je kansen op de arbeidsmarkt, in jezelf.

Naast mensen die in zichzelf geloven tref je ook weleens mensen aan die zeggen dat ze ‘(heel) erg in zichzelf geloven’. Die formulering kun je niet simpelweg interpreteren als ‘zeer stellig overtuigd zijn van de waarheid of werkelijkheid van zichzelf’. Wie zegt heel erg in zichzelf te geloven, zegt in feite dat hij heel erg overtuigd is van zijn eigen kwaliteiten en mogelijkheden. Kortom, zo iemand vindt zichzelf erg belangrijk.

De combinatie ‘(heel) erg geloven in’ komt ook in andere contexten voor, zoals ‘Ik geloof heel erg in de vrijheid van meningsuiting/in de kracht van verbinding/in klimaatacties’. Ook in zulke contexten verschuift de betekenis van geloven: van ‘erg overtuigd zijn van de waarheid/werkelijkheid van...’ naar ‘erg overtuigd zijn van het belang van...’