‘Als ik wil schrijven, dacht ik, dan kan ik niet ook nog een heel leven hebben’

“Schrijven is alles­omvattend voor mij”, zegt Charlotte Van den Broeck (28) in een Rotterdams café. “Al mijn keuzes maak ik in functie van het schrijven, het is een grondlaag, het fundament. Ik heb ook niks anders. Ik wil niks anders. Voilà. Als ik schrijf, vind ik het ook moeilijk om me tot een ander te verhouden – soms zelfs tot mijn ­ geliefde… gelukkig neemt mijn vriend dat niet persoonlijk.” Ze lacht.

Niet dat de Belgische schrijver een kluizenaar is, ze gaat heus ‘op café’ met vrienden in haar woonplaats Antwerpen. “Maar gedichten, een boek of een essay slorpen mijn geest op, mijn innerlijke leven, mijn emoties. Dan is het moeilijk om een ander toe te laten, ­omdat ik bang ben dat mijn onderwerp wegglipt. Ik ben dan erg naar binnen gekeerd, onbereikbaar. Ik moet dan ook veel moeite doen om me voor andere dingen te interesseren. Dat klinkt eigenlijk vreselijk, hè? Heel egocentrisch.”

Jeugdliefde

Vijf jaar geleden debuteerde ze als dichter met de bundel ‘Kameleon’ over vrouwelijke identiteit, naïviteit en seksualiteit. Van den Broeck was nog maar 23 jaar oud. Meteen won ze de Herman de Coninckprijs, boekenbeurs Frankfurter Buchmesse nodigde haar uit, ze schreef columns met Arnon Grunberg. “Opeens was ik schrijver, het perspectief brak open.”

Het schrijverschap was nooit Van den Broecks ‘meisjesdroom’. “Wel heb ik altijd veel boeken gelezen, als een ‘Matilda’ van Roald Dahl, heel koortsachtig. Ook tijdens mijn studie taal en letterkunde. Vandaaruit ontstond de overmoed zelf ook te schrijven.”

Destructief gooide ze na haar debuut haar leven overhoop: “Als ik wil schrijven, dacht ik, dan kan ik niet ook nog een heel leven hebben. Ik was acht jaar samen met mijn jeugdliefde, er lag een mooi burgerlijk leven voor ons. Heel radicaal vond ik toen dat dat ­gewoon niet meer kon.”

Na de tweede bundel ‘Nachtroer’ raakte ze verzadigd van haar eigen gedichten. Ze heeft al wel een contract voor een nieuwe bundel, maar ze neemt haar tijd. Van den Broeck heeft vooralsnog niet het idee dat ze iets nieuws te zeggen heeft. En meer van hetzelfde is niet goed ­genoeg. “Poëzie ontstaat vanuit pure leegte, vanuit niks.”

Dode architecten

Het werkte dan ook bevrijdend toen ze ruim drie jaar geleden begon aan ‘Waagstukken’, een non-fictieboek. In haar prozadebuut, afgelopen oktober verschenen, reist ze naar steden als ­Wenen, Napels en Washington om dertien gebouwen te bezoeken van architecten die zelfmoord pleegden. Ze schrijft: “Om de architecten uit hun ­falen te recupereren, hun gezichten op te rapen, iets tegen de nutteloosheid van hun wanhoop, tegen het absolute van hun daad”.

Ondertussen onderzoekt ze haar ­eigen fascinatie. Ze stelt zichzelf de vraag of ze in de zelfdodingen van de architecten naar ‘afgoden, voorgangers, bond­genoten’ zoekt voor als zij wordt getroffen door ‘de totale mislukking’. Ze zegt: “Stoppen met schrijven zou de grootste mislukking betekenen, een overrompelende teleurstelling, een ­fatale perspectiefwissel.”

Kan ze zich eigenlijk een voorstelling maken van een leven zonder schrijven? “Wat een wrede vraag, echt!” Ze lacht en legt haar hand op haar keel. “O, het voelt al verstikkend als ik me dat moet voorstellen.”

Goed, na een korte stilte besluit ze de academische wereld als uitvlucht te gebruiken, als het dan echt moet. Ze zou misschien nog wel willen promo­veren, natúúrlijk op het oeuvre van een schrijver. Ze is ook afgestudeerd op de Oostenrijkse Ingeborg Bachmann. “Nog eens over Bachmanns werk schrijven is wel een droom, maar dan ook maar voor vier jaar, daarna zou ik snel weer terugkeren naar de literatuur.”

‘Waagstukken’ is wat ze zelf ‘een slordige mix’ noemt van verschillende stijlen: barok, filosofie, geschiedschrijving en literaire journalistiek. Die vorm wil ze komende jaren verder ver­kennen in een volgend non-fictieboek, waarin ze in de voetsporen treedt van een ­‘historische figuur, een ontdekkings­reiziger’. De naam blijft nog even geheim.

Ze geeft zichzelf een opdracht voor dat nieuwe boek: “Ik wil explicieter schrijven en me minder verschuilen achter een twijfelende levenshouding. Vroeger dacht ik dat dat de taak van de literatuur is: twijfelen, altijd blijven twijfelen. Ik besef nu dat dat soms te gemakkelijk is.”

Glazen plafond

Met een beschroomde lach zegt ze: “Mijn boek heeft het goed gedaan. Ik ben nu ongeveer vijf jaar schrijver, ik heb altijd van opdracht naar opdracht geleefd. Financieel is het niet gemak­kelijk om voltijds dichter te zijn. Geld en gedichten verhouden zich oneven­redig tot elkaar. Soms verdiende ik drie maanden niks, ik bleef altijd maar nét boven water. Ik dacht vaak: ik moet een job nemen. Dan kan ik me niet meer volledig toeleggen op het schrijven. En … dan zou ik ongelukkig worden, denk ik.

“Er is veel aandacht voor debutanten, mediagenieke schrijvers, de mo­numenten. Er is veel draagvlak om een schrijver te lanceren, maar het is moeilijk om het schrijverschap duurzaam te maken. Ik hoop dat dat verandert.”

“Ook hoop ik dat het glazen plafond voor vrouwen in de literatuur nog verder wordt opengebroken. En als ik vanuit het poëziecircuit spreek: poetry­slams en spoken word-initiatieven zijn in de laatste vijf jaar populair geworden. Ze trekken mensen met verschillende verhalen en achtergronden aan. Ik hoop dat die scene kan verschuiven en niet in de onderbuik blijft hangen, ­zodat de literatuur alsmaar diverser wordt.”

Lees eerdere afleveringen uit de Roaring Twenties-serie op trouw.nl/roaringtwenties.