Algauw was ook ik een magneetje, vastgezogen aan andermans bentobox-kunst

De grote publiekstrekker van ons Koningsdagkraampje, was de glimmend roze lunchbox die mijn dochter als haar ‘computer’ had uitgestald tussen de duplosetjes en de kinderboekjes. Als magneetjes werden ouders en oma’s uit de loop getrokken naar het plastic doosje met zijn vrolijke vakjes, die optimistisch uitnodigden om voorbij de geijkte boterham te denken.

Hij was niet te koop, we hadden hem pas net. Samen gekocht ter ere van haar start op de basisschool. Tot drie keer toe had ze me gecorrigeerd toen ik het een ‘broodtrommel’ noemde. Al lijkt ‘lunchbox’ ook al achterhaald: op Koningsdag klonk vooral vaak het woord ‘bentobox’. Wat ik in eerste instantie een wat pretentieuze benaming vond: een ‘bento’ is een Japanse meeneemlunch die de Hollandse klamme boterham ver overstijgt. In haar fijne boekje Japan in honderd kleine stukjes beschrijft Paulien Cornelisse het als een ‘zorgvuldig gecomponeerde maaltijd’, die kritisch wordt samengesteld op basis van zowel voedzaamheid als kleurstelling. Dat je doos in leuke vakjes is verdeeld, maakt je lunch nog geen bento. Lijkt me.

Maar de term komt met een bepaald gevoel waar mensen warm van worden. Onze vrijmarktbuurvrouw, die ook even was komen koekeloeren naar dochters pronkstuk, verklaarde zich een bentobox-aficionado. Ze kon uren turen naar bentobox-filmpjes op bentobox-YouTube en bentobox-TikTok, die ze me van harte aanraadde.

Tegelijk prikkelend en rustgevend

Vanzelfsprekend nam ik dat advies ter harte, en algauw was ook ik een magneetje, vastgezogen aan andermans bentobox-kunst. Het is tegelijk prikkelend en rustgevend om te zien hoe rijst in een trapje wordt geboetseerd en er kleine omeletrolletjes op de onderste trede worden gelegd. Hoe er vleesbolletjes tegenaan gerold worden, gecomplementeerd door kleine groentestukjes in drie verschillende kleuren. Hoe mooi gefrituurde garnalen matchen met halve tomaatjes en gestoomde okra. Hoe iemand gezichtjes maakt op Koreaanse visworstjes, of Nijntjes en paashaasjes knutselt met smaakvolle ingrediënten.

Zo vrolijk, gezond, gevarieerd en overzichtelijk kan een lunch dus zijn. Ik snap de bentoliefde wel. Net zoals andere Japanse gewoontes die ons komen aanwaaien op de wind van de populaire cultuur, suggereert deze trend een beter, uitgebalanceerder, bezielder leven. In compartimenten.

Maar die rijst, rolletjes, groentestukjes en visworstjes moeten wel allemaal worden bereid alvorens kunstig in een doosje te worden gestopt (die overigens lang niet allemaal compartimenten hebben, de echte kunstenaar doet het zonder). Dat is een flinke klus – iets wat in de bentobox-filmpjes van het internet wordt gereflecteerd. Op YouTube duren ze – of het nou een traditioneel-Japanse bereiding betreft, of een Amerikaanse Griekse-salade-is-ook-leuk-insteek – best wel lang.

Kleine daad van feministisch verzet

Het jammere daarbij is dat het vooral vrouwen zijn die de lunches bereiden. Het bentobox-internet is zo gegenderd dat het pijn doet. Er zíjn wel mannen die eraan meedoen, maar alleen voor zichzelf, als lifehack voor eigen gezondheid of portemonnee. Boxen voor anderen (kinderen of echtgenoten, ik zag een YouTubekanaal toegespitst op de ‘husbentobox’) worden gecomponeerd middels vele uren onbetaalde vrouwenarbeid.

Daarom werkt dit genre het best als een idee van veraf. De kijker zal onvermijdelijk denken ‘dat wil ik ook’, en dat is prima. Maar als het gaat lijken op ‘dat moet ik ook’, is het tijd om af te haken. We moeten immers al genoeg. Mijn dochters roze lunchbox zal zo mooi niet gevuld worden. En dat beschouw ik maar als een kleine daad van feministisch verzet.