The Voice
Advies aan omstanders: kijk niet weg bij seksuele intimidatie
De Voice-affaire is ook een les voor omstanders en getuigen van seksuele intimidatie. Wat kunnen zij doen? Laat merken dat je het gezien hebt, adviseren deskundigen.
Elke keer als zij haar tekst kwijt was, kreeg ze een flinke uitbrander van de regisseur. “Hij deed heel chagrijnig tegen mij”, vertelt actrice Markoesa Hamer. “Tegen mijn collega's was hij anders.” Hamer voelde zich rot tijdens de repetities, maar durfde het gedrag van de regisseur niet aan te kaarten. Totdat een andere acteur, in de trein terug, tegen haar zei: ‘Jij bent zijn pispaaltje, valt me op. Hoe is dat voor jou?’
“Ik was zo blij dat hij dat zei”, zegt Hamer. “Ik voelde me gezien en gesteund. Ik heb hem gevraagd of hij er wat van wilde zeggen, als de regisseur weer begon te chagrijnen. Dat vond die collega moeilijk, maar hij deed het wel. De regisseur schrok heel erg, ik ging huilen, we hebben erover gepraat. Daarna werd de sfeer tijdens repetities veel beter.”
Dit verhaal gaat niet over seksueel grensoverschrijdend gedrag, maar wel over de rol van omstanders. Die kunnen echt iets betekenen voor mensen die mikpunt zijn van chagrijn, of slachtoffer van seksuele intimidatie volgens Hamer. Zij werkt als intimiteitscoördinator op film- en tv-sets, om samen met de acteurs intieme scènes vorm te geven. Ook is ze lid van de commissie Veilige Werkvloer van Act, de acteursbelangenvereniging.
Slechte reputatie
In die twee rollen deed ze veel kennis op over seksueel grensoverschrijdend gedrag. Vaak zijn daar niet alleen een ‘dader’ en een ‘slachtoffer’ bij betrokken, maar ook getuigen. Als een bandleider of regisseur vunzige opmerkingen maakt, of een kandidate wel erg innig vasthoudt, zijn er soms ook anderen bij. Een stemcoach, een grimeur, een cameraman, andere kandidaten misschien. Bij The Voice of Holland blijkt nu dat sommige mannen al jaren een slechte reputatie hadden.
Wat kunnen omstanders doen? Maak het in elk geval bespreekbaar met het doelwit, zegt Hamer. “Ga naar die vrouw toe en vraag: ‘Ik zag dat hij dit bij jou deed, hoe was dat voor jou?’ Het is niet erg als je dat op het moment zelf niet durft, je kunt ook een week of zelfs een jaar later nog op iemand afstappen. Het is nooit te laat. Wees onderdeel van de verandering.”
Het effect? “Het kan helend zijn voor het slachtoffer: dat voelt zich gehoord. En mannen die grensoverschrijdend gedrag vertonen, voelen zich minder vrij als ze merken: kennelijk wordt dit gedrag hier niet geduld.”
“Kijk niet weg”, zegt ook actrice Janke Dekker, bestuursvoorzitter van Mores Online, het meldpunt voor ongewenst gedrag in de culturele sector. “Vraag: ben je oké? Laat zo iemand weten dat die niet alleen staat.”
Mensen die mikpunt waren van seksueel grensoverschrijdend gedrag, zijn vaak onzeker, zegt Dekker. Ligt het aan mij, ben ik nou gek, ben ik geen zeur, dat soort twijfels komen bij hen op. “Elke melding bij Mores Online begint met de vraag: klopt mijn gevoel, was het gedrag van die ander inderdaad grensoverschrijdend?” Ook daarom is het volgens Dekker belangrijk dat ze van omstanders horen: dit gedrag viel mij óók op.
Veel meer meldingen bij Mores Online
Bij Slachtofferhulp is het aantal chats verdriedubbeld sinds de uitzending van Boos over The Voice of Holland. En ook bij Mores Online kwamen minstens twee keer zoveel meldingen binnen, zegt Janke Dekker, bestuursvoorzitter van dit meldpunt voor de culturele sector. Grote #MeToo-zaken hebben altijd dat effect, weet zij; ook de affaire rond Marcus Azzini, artistiek leider van Toneelgroep Oostpool, leidde tot een forse stijging van het aantal meldingen. Niet alleen slachtoffers, maar ook omstanders melden zich.
De meldingen die binnenkomen bij Mores Online zijn strikt vertrouwelijk, daar weet Dekker inhoudelijk niks van.“Ik hoor in het algemeen van vrouwen dat ze wel degelijk hadden gemeld bij een vertrouwenspersoon of een leidinggevende”, zegt Dekker. “Maar dan kregen ze reacties als: ‘Overdrijf je niet een beetje?’ Of: ‘We weten het, zo is hij nu eenmaal, ontloop ‘m maar even.’”
Nu laten ze zich niet langer afschepen, zegt Dekker. “Er is een houding van: genoeg is genoeg.”
Een vrouw die zegt slachtoffer te zijn geworden van seksueel grensoverschrijdend gedrag door Jeroen Rietbergen, de bandleider bij The Voice of Holland, stapt naar de politie. De vrouw was geen deelnemer aan het tv-programma, maar door de commotie die nu is ontstaan, heeft zij besloten alsnog haar verhaal te doen.
Lees ook:
Is aangifte doen altijd het beste voor slachtoffers van seksueel wangedrag?
Slachtoffers van zedendelicten, zoals bij The Voice of Holland, proberen vooral hun leven weer terug te krijgen.
Wie durft tegen een kopstuk van The Voice op te staan? ‘Ze kunnen je muziekcarrière maken of breken’
Was er sprake van een ‘doofpot’ bij The Voice of Holland? Mannen met macht kunnen lang hun gang gaan, blijkt uit andere #MeToo-zaken. Seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt vaak vergoelijkt, verzwegen of gebagatelliseerd. Ook door de slachtoffers zelf.
