Roofkunst
Activisten nemen beeld uit Afrika Museum ‘mee naar huis’
Een groep activisten heeft donderdag een beeld gestolen uit het Afrika Museum in Berg en Dal.
Vijf activisten die er donderdag met een beeld uit het Afrika Museum vandoor gingen om dat ‘naar huis’ te brengen, zitten vast. Museumdirecteur snapt hun motieven, maar heeft aangifte gedaan: “Dit is niet de manier.”
“We komen terughalen wat van ons is gestolen”, zegt activist Mwazulu Diyabanza in een filmpje dat de activisten live op YouTube streamden. Mwazulu houdt in het filmpje een rede van een kwartier over de vervreemding van Afrikaanse objecten. Die vertegenwoordigen de ‘spirituele wortels’ van het ‘zwarte ras’, zegt de activist. De roof in koloniale tijden heeft Afrikanen ‘hun cultuur en waardigheid’ ontnomen.
Mwazulu, vermoedelijk Fransman van Congolese komaf, is geen onbekende. Hij wordt al vervolgd in Frankrijk voor een soortgelijke actie in juni in het Parijse museum Quai Branly, en in juli in Marseille. In Parijs pakte hij een voorouderpaal uit Soedan uit de vitrines, maar bewakers hielden hem staande voordat hij het museum kon verlaten. In Berg en Dal kon hij diverse beelden aanraken en met een beeld in de armen vertrekken. De bewakers hadden intussen de politie gewaarschuwd, die de vijf buiten aanhield. Het beeldje is onbeschadigd en staat weer op zijn plek, aldus het museum.
“We herkenden meteen dat het niet om een klassieke kunstroof ging, die vindt meestal in het geniep en in de nacht plaats, maar dat er een bewuste actie gaande was”, zegt directeur Stijn Schoonderwoerd van het Museum van Wereldculturen, de koepel waartoe ook het Afrika Museum behoort. “We waren op de hoogte van die acties in Parijs en Marseille, dat dit goed is afgelopen laat wel zien dat we wisten hoe we ermee om konden gaan.”
‘We gaan het naar huis brengen’
Op het filmpje is te zien dat de activisten het museum verlaten en in hun auto stappen, onder de woorden ‘we gaan het naar huis brengen’. Hoe zij het beeld hadden willen terugbrengen en naar welke bestemming in Afrika precies, laten ze in het vage. “Gelijk door naar Parijs”, zegt een van de activisten in de auto, maar omdat de bewakers de slagboom hadden neergelaten, moesten ze te voet verder en eindigde het beeld alras in handen van agenten op de Postweg in Berg en Dal. De activisten werden in de handboeien geslagen.
“We zijn ons heel bewust van de maatschappelijke discussie over teruggave van koloniale kunst en roofkunst. We vinden het heel belangrijk dat die discussie tot vernieuwingen en veranderingen leidt, daar dragen we ons steentje ook aan bij, en het gaat de goede kant op”zegt Schoonderwoerd. “Maar dit is niet de manier. We hebben het hier over een strafbaar feit.”
Advies over roofkunst
Op 7 oktober brengt een commissie die is ingesteld door minister Van Engelshoven van cultuur een advies uit over de omgang met omstreden objecten in Nederlandse musea. Anderhalf jaar geleden al heeft het Museum van Wereldculturen een eigen richtsnoer over teruggave opgesteld. Landen, organisaties of personen kunnen een claim op objecten indienen. Volgens Schoonderwoerd is er nog geen claim binnengekomen, maar heeft de koepel al wel contact gezocht met potentiële rechthebbenden. “De afwikkeling van claims op objecten en het onderzoek daarnaar kan zich het beste in vertrouwelijkheid afspelen. Daarom brengen we niet naar buiten met wie we in gesprek zijn of wat de inhoud daarvan is”, zegt Schoonderwoerd.
“Wat deze actie vooral toont, is de toenemende invloed van de Afrikaanse diaspora in deze discussie”, zegt Jos van Beurden, expert op het gebied van restitutie van koloniale roofkunst. Van Beurden keurt de acties van Mwazulu en de zijnen af, maar stelt dat het activisme ook resultaten afwerpt. “In Nantes verstoorden activisten eerder dit jaar een veiling van 28 objecten uit de Republiek Benin (West-Afrika). De veilingmeester staakte daarop de veiling. Een groep progressieve antiquairs heeft toen 24.000 euro neergelegd voor de objecten om ze te overhandigen aan Benin. Daar staan ze nu veilig in een museum.”
Lees ook:
Benin krijgt meer roofkunst terug uit Parijs dan het aan kan
Frankrijk maakt haast met het teruggeven van geroofde Afrikaanse kunst. Benin moet de laatste tijd het enthousiasme van Parijs zelfs temperen: het heeft er nog geen plek voor.
Nederland geeft ‘verloren’ kris terug aan Indonesië
De kris van de ‘Willem van Oranje’ van Indonesië is weer terecht. Nederland heeft de dolk teruggeven.
Nigerianen over uitgeleende roofkunst: ‘Met die objecten kun je een verzoenend verhaal vertellen’
Tien Europese musea overlegden vorig jaar met Nigeriaanse autoriteiten over een nieuw museum in Benin City (Nigeria). Wat vinden Nigerianen van de plannen?
