Aan hun werken is te zien dat Picasso en Giacometti bevriend waren

Kunstreuzen Pablo Picasso (1881-1973) en Alberto Giacometti (1901-1966) waren ondanks hun verschil in karakter lang bevriend. In museum Voorlinden is te zien dat hun kunstwerken regelmatig op elkaar leken.

Pablo Picasso schilderde sneller dan dat hij vrouwen versleet, en dat wil wat zeggen. Daarnaast tekende hij, maakte hij beelden én onderhield hij ook nog vriendschappen. Vrienden kwamen op de laatste plaats. “Ach, weet je, vriendschap met Picasso...”, verzuchtte Alberto Giacometti eind jaren vijftig. “Picasso verbijstert me. Hij verbijstert me zoals een monster je zou verbijsteren.”

Hoewel ze zich aan de buitenwereld presenteerden als tegenpolen, waren ze lang goed bevriend, zo ontdekten de Parijse musea die het werk van Picasso en Giacometti beheren. De tentoonstelling die ze daarover maakten is na een rondreis naar Parijs en Qatar nu te zien in Wassenaar.

Die tentoonstelling begint met twee zelfportretten, beide van toen de makers twintig waren. Giacometti kwam in 1922 vanuit Zwitserland via Italië in Parijs. Hij kreeg les van de klassiek ingestelde beeldhouwer Antoine Bourdelle, en kwam pas stapje voor stapje in aanraking met de modernere stromingen waar Picasso deel van uitmaakte. Meteen zag hij in de Spanjaard een voorbeeld.

Steeds weer een andere Picasso én een andere Giacometti

In de tentoonstelling hangen de werken van de twee kunstenaars slim naast elkaar. Het klinkt als een simpele klus: weinig kunstenaars hebben zo’n veelzijdig oeuvre als Picasso, er is altijd wel iets te vinden dat past bij het werk van de minder productieve Giacometti. Maar juist vanwege de twintig jaar tijds- en leeftijdsverschil komt in de zeven zalen steeds weer een andere Picasso én een andere Giacometti te voorschijn.

Picasso was vanaf het begin de arrogante alleskunner, zelfverzekerd en vol sterallures. Giacometti was in zichzelf gekeerd – hij woonde in kunstenaarsbuurt Montparnasse, maar trad maar zelden buiten het kleine atelier dat hij tot het eind van zijn leven had.

Voor de eerste ontmoeting met Picasso was hij euforisch. Hij bewonderde de Spanjaard om zijn ‘kunst zonder gedoe’. Hij kopieerde werken van Picasso vanuit kunsttijdschriften, om maar zoveel mogelijk verschillende invalshoeken te proberen. Halverwege de jaren dertig raakten ze bevriend. Dagelijks zagen ze elkaar in cafés en discussieerden ze over hun zoektocht naar de toekomst van de kunst.

Van herkenbaar naar abstract en weer terug

In Wassenaar is dat zoeken naar vorm, naar ritme, perspectief en betekenis terug te zien. Beiden trokken van klassiek naar modern, van herkenbaar naar abstract en weer terug. Picasso had géén opleiding tot beeldhouwer gehad, en de Spanjaard was wat dat betreft dus aarzelender dan de jongere Zwitser.

De naambordjes – Picasso of Giacometti – staan precies zo ver dat je eerst even moet nadenken van wie van de twee het werk is. Heel mooi werkt dat bij de serie studies van hoofden die één voor één naast elkaar staan, waar een clownshoofd van Picasso blijkt te zijn, en een kubistische abstracte vorm juist van Giacometti.

Soms hangen schilderijen en beelden naast of achter elkaar, zodat je automatisch gaat zoeken naar overeenkomsten of verschillen. Een schilderij van een vrouw met een gitaar is duidelijk van Picasso, bij een vlak vierkant marmeren ‘object’ met twee uitpuilende halve bolletjes is het een verrassing dat het werk van Giacometti is.

De tentoonstelling laat je als bezoeker partij kiezen, twijfelen en vooral zoeken en kijken naar overeenkomsten en verschillen. Daarnaast zijn veel schilderijen en beelden sowieso bijzonder om hier, in het licht van Voorlinden, te kunnen bekijken.

Een barst in de vriendschap ontstond na de oorlog. Picasso’s kunsthandelaar Kahnweiler stelde voor om Giacometti ook onder zijn hoede te nemen. Picasso zorgde ervoor dat dat niet doorging, en Giacometti ontdekte dat. Later, toen Giacometti’s roem groeide, nam de wederzijdse jaloezie toe. Toch zou Picasso in 1959 weer zeggen dat hij Giacometti de beste beeldhouwer van zijn tijd vond. De Zwitser overleed in 1966. Kort voor zijn dood zou Picasso bekennen dat hij niets liever zou willen dan zijn oude vriend nog één keer zien.

★★★★

Picasso-Giacometti
Museum Voorlinden in Wassenaar
tot 13 februari 2022

Lees ook:

Waar dier en mens in elkaar overgaan

Een mier met borsten, een vleermuis met gespreide benen. De mensbeesten van beeldhouwer Germaine Richier roepen niet alleen prettige emoties op. Ze waren te zien op een fraaie expositie in Scheveningen.