Azië
Zuid-Korea gaat zelf slachtoffers Japanse bezetting compenseren – en die zijn daar niet blij mee
Zuid-Korea gaat oorlogsslachtoffers compenseren voor hun gedwongen arbeid tijdens de Japanse bezetting. De slachtoffers zijn kritisch: waarom hoeft Japan daar niets aan bij te dragen?
Het is een controversieel plan, waarmee de Zuid-Koreaanse minister van buitenlandse zaken Park Jin maandag kwam aanzetten. Niet Japan, maar Zuid-Korea zélf gaat oorlogslachtoffers van de Japanse bezetting compenseren voor hun uitgevoerde dwangarbeid, beloofde hij tijdens een persconferentie.
Tijdens de bezetting, van 1910 tot 1945, werden volgens Zuid-Korea zo’n 780.000 Koreanen ingezet als dwangarbeiders. Vrouwen werden gebruikt als ‘troostmeisjes’, een zeer eufemistische term voor seksslaven – die vallen zelfs nog buiten deze cijfers. Zuid-Koreaanse slachtoffers eisen al jaren compensatie van Japan, dat het tot nu toe weigerde te geven.
Dat de slachtoffers niet opgaven, bracht de relatie tussen Zuid-Korea en Japan de afgelopen jaren op een ijzig dieptepunt. In 2018 oordeelde het Koreaanse Hooggerechtshof in drie aparte rechtszaken dat ten minste vijftien slachtoffers recht hebben op een schadevergoeding van drie miljoen dollar. Dat geld moet onder andere komen uit de zak van Japanse giganten Mitsubishi Heavy Industries en Nippon Steel.
De Japanse bedrijven weigerden dat te betalen. Zij wijzen naar 1965, toen de landen al een compensatie-overeenkomst sloten. Japan maakte toen al 300 miljoen dollar aan hulpgeld en 500 miljoen dollar aan leningen over aan Zuid-Korea, dat er snelwegen en fabrieken van bouwde. De slachtoffers zelf zagen weinig van het geld terug.
Door de slachtoffers nu zelf te betalen, en Japan eruit te laten, hoopt de Zuid-Koreaanse buitenlandminister Park Jin de sluimerende ruzie tussen de twee landen te sussen. Het land gebruikt daarvoor een speciaal fonds dat al sinds 2014 bestaat. Het geld moet komen van ‘vrijwillige donaties’ van bedrijven die eerder profiteerden van de herstelbetalingen uit 1965.
Diplomatieke weg
Met het plan kiest Park voor de diplomatieke weg. Daarbij spelen ongetwijfeld ook economische belangen een rol. In 2019 stelde Japan fikse exportbeperkingen in tegen Zuid-Korea voor hightech materialen die onmisbaar zijn in smartphones en chips. Sommige Zuid-Koreanen boycotten als reactie Japanse producten en zegden vakantieplannen in het buurland af.
Die vete is geopolitiek gezien op zijn zachtst gezegd onhandig, nu Noord-Korea de afgelopen maanden tientallen kruisraketten de lucht in schoot en ook China zijn defensiebudget opkrikt. Met het plan hoopt Park de bekoelde gemoederen dan ook te bedaren, om zo sterker te kunnen optreden tegen gezamenlijke vijand Noord-Korea.
Een opgeluchte Japanse premier Kishida noemde de deal maandag “de terugkeer naar een gezonde relatie tussen Japan en Zuid-Korea”. Japan komt er dan ook goed van af, want door het besluit hoeven Japanse bedrijven geen schadevergoedingen te betalen aan de slachtoffers, iets waar het Zuid-Koreaanse hooggerechtshof in 2018 nog toe opriep.
Ook de Amerikaanse president Biden noemde de afspraak ‘baanbrekend’. De ruzie zat immers ook de VS in de weg – Zuid-Korea en Japan zijn twee van Amerika’s belangrijkste bondgenoten in Oost-Azië. Nu de spanningen met China oplopen, heeft Biden stabiele partners nodig in de regio.
‘Overwinning voor Japan’
Maar de slachtoffers zelf? Die zien het plan als de slechtste uitkomst van de vijf jaar durende ruzie. “Een complete overwinning voor Japan, dat geen enkele yen zal afdragen aan de gedwongen arbeid”, schreef Lim Jae-sung, advocaat van de slachtoffers, op Facebook.
Ook de Democratische Partij, Zuid-Korea’s belangrijkste oppositiepartij, beschuldigde de overheid van ‘capitulatie aan Japan’, omdat van Japanse bedrijven niet wordt verwacht dat ze meebetalen aan het fonds. “Het is een dag van schaamte”, zei woordvoerder An Ho-young. “Japanse bedrijven, die verwikkeld waren in oorlogsmisdaden, verroeren zich niet en kregen toch een milde behandeling.”
Japanse bedrijven mógen wel meebetalen aan het fonds, als ze willen, benadrukt buitenlandminister Park. “Ik zie het glas als halfvol en we verwachten het nog verder te vullen”, hintend op de bijdrage van welwillende Japanners. Een vrijblijvende suggestie – en verre van genoeg, volgens de tientallen Koreanen die op het plein voor het ministerie boos demonstreerden tegen het plan.
Lees ook:
Nederland krijgt ‘troostmeisjes’-monument, tot onvrede van Japan
In Amsterdam wordt gewerkt aan een monument voor vrouwen die tijdens de Tweede Wereldoorlog gedwongen werden seks te hebben met Japanse militairen. Dit ligt gevoelig in Japan en kan diplomatieke spanningen opleveren.
