Zonder vis is de Chinese handel met Noord-Korea vrijwel stilgevallen

Hij weet niet hoelang hij het nog volhoudt. Xing Sun staat tussen de aquaria met grote krabben, schaaldieren en mossels. De andere winkels op de markt zijn grijze gaten achter neergelaten rolluiken. Zijn winkel is als enige nog open, en een groot aantal van de bakken zijn leeg. De dertiger in zijn grijze jack wijst op een bak met kokkels. “Deze zijn 30 tot 40 yuan per pond. Zeevruchten uit Noord-Korea zijn veel goedkoper, zo’n 10 yuan per pond – maar die komen al zeker twee jaar niet meer binnen.”

De kust langs de grensrivier de Yalu – die hier uitmondt in de Gele Zee – ligt bezaaid met blauwe vissersboten. Het water mogen ze niet meer op. En dat terwijl de dorpen tussen de steden Dandong en Donggang, in het noorden van China, leefden van de vis die werd gehaald uit de rijke wateren voor de Noord-Koreaanse kust.

Door corona werd interactie tussen Chinezen en Noord-Koreanen verboden

Het was de pandemie die aan de visserij een einde maakte. Begin 2020 sloot Pyongyang de grenzen met het buurland, om het coronavirus buiten te houden. Het jaar erna werden de maatregelen losgelaten en werd er weer meer gehandeld tussen de twee landen, zo blijkt uit data die Zuid-Korea verzamelde. Maar in het voorjaar van 2022 erkende Noord-Korea dat er een covid-uitbraak was, en verbood de Chinese regering praktisch alle fysieke interactie met Noord-Koreanen. Dat heeft Xing Sun geweten. “Tijdens de pandemie zag je dat er veel minder gevist werd.”

Vóór de pandemie ging het best goed met de Chinese vishandel. De Noord-Koreanen waren gul met hun licenties, terwijl het eigenlijk niet mocht. In 2017 voerde de VN-Veiligheidsraad sancties in als straf voor Pyongyangs kernwapenprogramma, onder andere met een verbod op de vis-export van het land, maar daar trok China zich niet veel van aan. Veel visvergunningen werden na dat jaar door de Noord-Koreaanse overheid onder de tafel verkocht aan Chinese visbedrijven. In 2018 verdiende Noord-Korea op deze manier nog 120 miljoen dollar, meldde een VN-panel dat de naleving van sancties in de gaten houdt.

Uitwisseling met de communistische buren is nergens zo gemakkelijk als hier, lijkt het. Op de kaart maakt de grens een rare zwieper. De Binhai-snelweg die voert naar het havenstadje, loopt langs Noord-Koreaans grondgebied. Achter het metalen hek naast de weg staat een lager, houten hek. Daar weer achter liggen groepjes lage hoeves en akkers waar boeren aan het werk zijn. Een van hen staat bij het hek, in een donkere mantel en een bontmuts een sigaretje te roken. Een groen bord op het Chinese hek waarschuwt dat ‘er geen spullen mogen worden uitgewisseld met mensen aan de andere kant van de grens’.

China is de levenslijn van de afgesloten communistische dictatuur

Volgens de sancties is er nauwelijks handel toegestaan met Noord-Korea. Er mogen dus óók geen visrechten verkocht worden, zegt onderzoeker Margaux Garcia van het Amerikaanse data-gerichte onderzoeksbureau C4ADS. “Zelfs al verkoopt Noord-Korea in dit geval niet rechtstreeks zeevruchten aan China, Pyongyang profiteert wel van de verkoop van vergunningen. Dat gaat expliciet in tegen het verbod van de VN-resolutie.”

Dat China de sancties tegen Noord-Korea omzeilde, is een bekend gegeven. China is de levenslijn van de afgesloten communistische dictatuur, en er was tot vóór de pandemie behoorlijk wat commerciële interactie. Dat ging natuurlijk stiekem. Vissersschepen uit Dandong werden volgens het onderzoek van Garcia ook wel dark ships genoemd. Veel boten zonden geen radiosignaal uit – ondanks internationale afspraken die dit verplichten. Dat gebeurde met goedkeuring uit Peking, want de Chinese staatstelevisie beweerde in 2021 dat de radiosignalen worden gebruikt door buitenlandse inlichtingendiensten om ‘ernstige schade’ aan te richten aan de nationale veiligheid. Chinese vissers worden dus niet getraceerd.

Inmiddels remt China de visvangst omdat de zeeën steeds leger raken

Wat met de sancties niet lukte, deed de pandemie dus wél. Er wordt nauwelijks nog Noord-Koreaanse vis gevangen. Nu de pandemie voorbij is, is er een andere reden voor Peking om de visvangst af te remmen. Nog steeds heeft die reden niet met de sancties te maken, maar met iets wat voor China direct voelbaar is: overbevissing. De zee voor de Chinese kust raakt alsmaar leger.

De Chinese vissers houden zich niet aan vangstquota, en ze zijn inmiddels uitgeweken naar de zee voor het Koreaanse schiereiland. Inmiddels halen ze daar meer vis uit het water dan Japan en Zuid-Korea samen, meldt Garcia. Na overleg met de Wereldhandelsorganisatie beloofde Peking de subsidies omlaag te brengen en zette het een quotum op het aantal visvergunningen. De vloot die vist op inktvis mag zelfs helemaal niet meer uitbreiden.

Goed nieuws voor Noord-Koreaanse vissers, meent Garcia. “Met hun kleine bootjes kunnen zij niet concurreren met de Chinese vloot. En dat terwijl vis een belangrijke bron van voedingsstoffen is voor veel mensen in Noord-Korea.” Het is iets minder goed nieuws voor vishandelaar Xing Sun. “Als ik toch moet sluiten dan word ik maar bouwvakker of ga ik aardbeien verkopen.” Op de viskraampjes langs de kust is dat namelijk de laatste trend. Naast de dure mosselen en inktvis liggen bakken vol met lokaal geteelde aardbeien.

Lees ook:

Poetin kan alle hulp gebruiken en zoekt steun bij Noord-Korea

De Russische president Vladimir Poetin wil de banden met Noord-Korea aanhalen. In de oorlog met Oekraïne kan Rusland alle hulp gebruiken.