‘Zonder steun rijke landen wordt coronacrisis een ramp in Afrika’

Als rijke landen Afrika niet fors financieel ondersteunen, dan dreigt de pandemie met het Sars-cov-2-virus op een catastrofe uit te lopen op het continent. Dit zegt Laurent Bossard, directeur Westelijke Sahel en West-Afrika van de Oeso, de club van 31 meest welvarende landen in de wereld. Bossard is al jaren betrokken bij de economische ontwikkeling van Afrika en voorziet, zonder hulp, een tragedie van ongekende omvang. “De recessie in Afrika zal erger zijn dan de financiële crisis van 2008”, zegt hij vanuit Frankrijk.

Welke sectoren in Afrika worden het hardst getroffen?

“Afrika heeft een grote informele economie van boeren, straatverkopers en ambachtslieden met vaak grote families. Zij zijn de armsten, de meest kwetsbaren en zij worden de slachtoffers van deze globale crisis.”

De harde euro’s worden door andere sectoren ingebracht en vullen bijvoorbeeld de staatskassen. Heeft dat geen gevolgen bij dichte grenzen?

“Veel Afrikaanse landen drijven op dollars van de toeristenindustrie. Dat valt nu helemaal weg. Denk aan landen als Kenia, Tanzania, Madagaskar, Senegal, Kaapverdië, Zuid-Afrika, Zimbabwe en Namibië. Dat is een zware economische tegenvaller. Mensen die in de toeristensector werken, zorgen voor het eten van miljoenen mensen. Dit is echt een ramp.”

Blijft het beperkt tot de toeristenindustrie?

“Nee, olieproducerende landen als Nigeria, Angola, en ook het arme Tsjaad zien nu met de uiterst lage olieprijs hun staatsinkomsten fors dalen en daarmee hun middelen om de verspreiding van corona te bestrijden.”

En de luchtvaart?

“Die krijgt grote klappen. Veel Afrikaanse luchtvaartmaatschappijen waren al noodlijdend. Zij zullen failliet gaan nu de luchthavens gesloten zijn. Afrikaanse landen hebben geen geld om een vliegmaatschappij te nationaliseren en te redden. Na de crisis moeten ze die opnieuw opbouwen, maar daar is dan geen geld voor.”

Hebben Afrikaanse regeringen geld om maatregelen te nemen?

“Afrikaanse regeringsleiders beschikken niet over geldpotten zoals wij in Europa of zoals de Verenigde Staten die de komende tijd twee biljoen dollar in hun economie pompen. Ze hebben zelfs geen geld om in de gezondheidszorg te steken. Een land als Mali heeft één beademingsapparaat voor heel het land en één ziekenhuis voor gemiddeld een half miljoen inwoners.”

De landen gooien wel massaal de grenzen, luchthavens en zeehavens dicht. Dat helpt toch?

“Dat is dan ook hun enige optie, de mobiliteit indammen, grenzen en markten sluiten om sociale contacten te minimaliseren en zo de verspreiding van het virus tegen te gaan. In de praktijk werkt het niet. Overal zijn sluipwegen over grenzen om de handel door te laten gaan en iets te verdienen om eten te kopen.”

Is het niet verstandig om markten te sluiten, omdat daar grote groepen mensen bijeenkomen?

“Dat kan helemaal niet. Nog geen vijf procent van de inwoners van de armste landen gaat naar de supermarkt. De rest is afhankelijk van de markt om te kopen of verkopen. Sluit je markten dan verplaatst de handel zich naar elders. Mensen moeten inkomen hebben en eten kopen. Het is een onmogelijke situatie.”

Afrika werkte jaren aan een vrijhandelszone, AFCTA, zoals de Europese Unie. Die zou op 1 juli van start gaan als het grootste vrijhandelsblok ter wereld en de economieën aanjagen. Zit dat met de gesloten grenzen tussen alle Afrikaanse landen nu op een dood spoor?

“Nee, het is een fantastisch initiatief. De implementatie van vrijhandel zonder tariefmuren duurt zeker tien jaar. In Europa heeft dat ook lang geduurd en het is nog steeds bezig. De sluiting van Afrikaanse binnengrenzen duurt een aantal maanden en dan kan de vrijhandel uit de startblokken komen.”

Vrijhandel als oplossing, of moet er meer gebeuren?

“Er moet massale humanitaire hulp komen om de coronaverspreiding aan te pakken. De Verenigde Naties schatten dat de komende weken alleen al twee miljard dollar nodig is om Afrika te helpen bij de gezondheidszorg. Doen we niets of weinig, dan gaan daar heel veel mensen dood.

“Ondertussen komen economieën tot stilstand. Er wordt een enorme recessie verwacht in Afrika, dus is er ook heel veel geld nodig om de economieën van 54 landen te steunen. Het IMF en de Wereldbank zijn voorstander van het tijdelijk stoppen van aflossingen op leningen. Afrikaanse landen pleiten voor het voorlopig stopzetten van rentebetalingen. Dat zijn korte-termijn-deeloplossingen. De rijke landen van de Oeso zullen snel met vele miljarden euro’s aan economische steunpakketten moeten komen. Als we dat niet doen, maken we een historische fout, waarvoor we in de toekomst de rekening krijgen”

Lees ook:

Nog weinig besmettingen in Afrika, maar een catastrofe dreigt.

De zwakke medische infrastructuur in Afrika kan veel problemen geven bij een grote uitbraak van het coronavirus.