Een grote kerk die de Russische strijdkrachten vereert en een militair pretpark waar kinderen in virtuele tanks kunnen rijden. In het Patriot Park in Moskou vindt iedereen het heel normaal.
Zeker twintig touringcars en nog enkele honderden auto’s staan op het parkeerterrein voor de Hoofdkerk van de Strijdkrachten, even ten westen van Moskou. Het is een zomerse zondagmiddag en de bezoekers van de kerk slenteren op hun dooie gemak in de richting van het imposante gebouw met zijn gouden uivormige koepels en legergroene gevels. Terwijl ze de kerk naderen slaken de dagjesmensen voorzichtige vreugdekreten. Veel van hen hebben lang ernaar uitgekeken om de kerk te bezoeken die het Russische leger vereert.
Jevgeni Aleksejvitsj bezichtigt het monument voor het eerst, samen met zijn zoon. “Het is schitterend”, zegt hij verbluft. “Dit representeert Rusland in al zijn facetten. De macht, de daadkracht, de vastberadenheid, de militaire prestaties die we als land hebben bereikt. Het geeft me een bijzonder trots gevoel. Het wakkert de patriot in mij aan.”
Dat is ook precies de bedoeling. Niet voor niets werd de kerk tijdens de inwijding twee jaar terug opgedragen aan ‘de militaire heldendaden van het Russische volk in alle oorlogen’.
Zwanger van de symboliek
Het gebouw is sowieso zwanger van de symboliek. Zo is de klokkentoren 75 meter hoog, een verwijzing naar het 75ste jubileum van de overwinning op nazi-Duitsland op 9 mei 2020, de dag waarop de bouw van de kerk werd voltooid. De grootste koepel, met een diameter van 19,45 meter, symboliseert het jaar waarin de nazi’s werden verslagen en de vloer in de kerk bestaat uit gesmolten wapens die het Rode Leger heeft buitgemaakt tijdens de ‘Grote Patriottische Oorlog’.
In het gebouw memoreren talloze mozaïeken de militaire macht van Rusland door de eeuwen heen. Van de middeleeuwen tot aan de kortstondige oorlog in Georgië in 2008. Er zijn fresco’s waarop orthodoxe priesters tanks inzegenen, afbeeldingen van aartsengelen die complete legers leiden en mozaïeken die Sovjetsoldaten tonen die met hun laarzen een nazivlag vertrappen.
Vrijwel iedereen die de kerk betreedt, buigt drie keer in de richting van het altaar en slaat daarbij een kruis. Zo ook Galina Aleksandrovna. Volgens de vijftiger is het belangrijk om een kerk te hebben speciaal voor de strijdkrachten. “Het is een plek waar we onze vaderlandsliefde tonen en onze helden vereren. Ook herdenken we hier onze voorvaderen die grote offers hebben gebracht voor dit land. Net zoals onze jongens dat nu doen tijdens de speciale militaire operatie.”
Het decorum sluit naadloos aan op het nationalisme
Een bezoek aan het complex staat inderdaad niet los van het conflict in Oekraïne, waar nu al vijf maanden een bloedige strijd woedt. Met die kennis in het achterhoofd kan het dan ook bijzonder ongemakkelijk voelen om rond te lopen in een bedevaartsoord waar alles in het teken staat van de verheerlijking van het leger. Al sluit het decorum naadloos aan op het militante, bijna religieuze nationalisme dat het Kremlin de laatste jaren verkondigt.
De ‘speciale militaire operatie’ is hier dan ook nergens ver weg. Overal op het omliggende terrein wapperen vlaggen met een grote ‘Z’ erop, de letter die symbool kwam te staan voor de door Moskou verwachte militaire overwinning in het buurland. Ook in de souvenirwinkel is het conflict letterlijk tastbaar. Behalve koffiemokken en matroesjka’s van president Poetin in militair uniform liggen er petjes, shirts, sjaals, koelkastmagneetjes en sleutelhangers met een ‘Z’ erop, het teken dat critici al doopten tot een modern hakenkruis.
Bovendien ligt de kerk op het terrein van het zogeheten Patriot Park, een ‘militair-patriottisch recreatiepark’ van 5500 hectare met een capaciteit voor 20.000 bezoekers dagelijks, waar alles in het teken staat van het leger. Met busjes, waar wederom een ‘Z’ op prijkt, kunnen de bezoekers zich vanaf de kerk laten vervoeren naar de ingang van een pretpark. Wie daar voor zo’n vijf euro een entreeticket koopt, kan zich vergapen aan historische en hypermoderne straaljagers, tanks, legervoertuigen, raketten en ander wapentuig.
Een virtueel slagschip besturen
En niet alleen dat, in de stampvolle overdekte ruimte van de militaire Efteling is het voor kinderen en hun ouders mogelijk via interactieve attracties kennis te maken met het leger. Ze kunnen er een virtueel slagschip besturen, in de cockpit van een tank kruipen om virtuele vijanden te bestoken of losse flodders schieten met een onklaar gemaakte Kalasjnikov.
Allemaal een vanzelfsprekend onderdeel van de patriottische opvoeding van de jeugd, meent Tatjana Pavlovna, die voor een van de attracties op een scherm toekijkt hoe haar achtjarige zoontje brullend van plezier een tank bestuurt. “In dit pretpark komen kinderen spelenderwijs in aanraking met het leger en leren ze wat patriottisme behelst. Dat vind ik belangrijk. Mijn zoon moet weten dat een carrière in het leger een optie is”.
Het is een veelgehoorde opvatting in het attractiepark, waar iedereen het idee lijkt te delen dat Rusland zichzelf met de ‘speciale militaire operatie’ verdedigt tegen het Westen en Oekraïense nazi’s, zoals het Kremlin de bevolking consequent voorhoudt. “Het is belangrijk dat kinderen weten welke mannen en vrouwen ons land beschermen”, meent ook Ljoedmila Anatoljevna, die met haar zoontje een paar posters bekijkt in de hal van het gebouw.
Op de affiches staan de gezichten van soldaten die in Oekraïne vechten met een grote ‘Z’ boven hun hoofd. “Dit zijn onze helden en hij moet zich daar bewust van zijn”, zegt ze, wijzend naar haar zoon. En dat kan wat haar betreft niet vaak genoeg: “We zijn hier al voor de vijfde keer en we komen sowieso terug”.
Lees ook:
Het leven in Moskou is zorgeloos, bijna vreedzaam: ‘Eigenlijk is alles hetzelfde, terwijl alles anders is’
In Moskou gaat het leven door alsof er niets aan de hand is. Op het eerste gezicht lijkt niemand bezig met de ‘speciale militaire operatie’ in Oekraïne.
