Politiek spel
Zo werkt politiek in Griekenland: verkiezingen als generale repetitie
De rechtse partij van premier Mitsotakis ligt op koers om de verkiezingen van zondag te winnen. Maar waarschijnlijk zal hij nieuwe verkiezingen forceren, om nog meer zetels binnen te halen.
Afgaande op de peilingen ligt er voor de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis zondag een mooie overwinning in het verschiet: zijn partij Nieuwe Democratie (ND) kan rekenen op rond de 32 procent van de stemmen. De linkse concurrent Syriza, van ex-premier Alexis Tsipras, moet het volgens de voorspellingen doen met zo’n 26 procent.
Voor een meerderheidsregering is bij een dergelijke uitslag samenwerking met andere partijen nodig, en daar wringt de schoen: Mitsotakis is niet van plan een coalitie te vormen. Bij winst zal hij het mandaat dat hij krijgt van de president vermoedelijk direct doorschuiven naar de nummer twee.
Reden is dat er deze verkiezingen even geen bonus is van vijftig zetels voor de partij die als grootste uit de bus komt, in het driehonderd leden tellende parlement. Die bonus bestond van oudsher in Griekenland om de bestuurbaarheid van het land te bevorderen - het land heeft geen goede ervaringen met coalities.
Aantrekkelijk om op de handen te aan zitten
Ondemocratisch, vindt Syriza, en toenmalig premier Tsipras schafte het royale extraatje af tijdens zijn mandaat. Onwerkbaar, zegt ND, en Mitsotakis bracht de bonus weer terug. Dat kon alleen nog niet voor de verkiezingen van zondag, maar wel voor die daarna. Dus is het voor de winnaar van de huidige verkiezingen aanlokkelijk op de handen te gaan zitten, regeringsvorming te laten klappen en dan bij nieuwe verkiezingen de vijftig zetels extra binnen te slepen. Daarmee ligt een absolute meerderheid in het verschiet, waardoor een coalitie niet nodig zal zijn.
Een samenwerking met de meest logische kandidaat en zondag de vermoedelijke nummer drie, het sociaaldemocratische Pasok, kan mogelijk op een meerderheid in het parlement rekenen. Maar Mitsotakis sluit die uit. “Dat zou een instabiele regering opleveren, en dat is niet in het belang van Griekenland”, zei hij op tv. “Ik ga voor een schone overwinning.”
Syriza kan getalsmatig mogelijk een links verbond sluiten met Pasok en Mera25. Die laatste is de partij van ex-Syriza-minister van financiën Gianis Varoufakis. Hij lag in 2015, op het dieptepunt van de Griekse financiële crisis, eerst hopeloos overhoop met zijn EU-collega’s en vervolgens met zijn partijleider Tsipras.
De onderlinge verhoudingen zijn nog steeds zo slecht dat een coalitie, zelfs bij een meerderheid, weinig kansrijk is. Een andere speler op links, de communistische partij, is überhaupt niet geïnteresseerd in samenwerken of gedogen.
Waarschijnlijk begin juli alweer naar de stembus
En zo ligt het voor de hand dat de Grieken al snel opnieuw naar de stembus moeten, waarschijnlijk begin juli. Ze zien de verkiezingen van morgen vooral als een generale repetitie. Dat betekent overigens niet dat er geen campagne gevoerd wordt. Er zijn nogal wat punten waarop de oppositie Mitsotakis kan aanvallen.
Zo speelt een groot afluisterschandaal en is de overheid grandioos nalatig geweest in het voorkomen van de treinramp in maart waarbij 57 mensen om het leven kwamen. Mitsotakis ontkent betrokkenheid bij het afluisteren en frustreert met behulp van zijn partij het onderzoek daarnaar. De verantwoordelijkheid voor de belabberde toestand op het spoor schuift hij deels door naar vorige regeringen, en daarmee naar Syriza.
Verder heeft Mitsotakis het economisch tij mee: de Griekse economie groeit sneller dan gemiddeld in de EU, dankzij sterk toegenomen consumentenbestedingen bij een dalende werkloosheid, investeringen en flink aantrekkend toerisme. Tegelijkertijd kampt ook Griekenland met stijging van prijzen en woonlasten, terwijl de gemiddelde salarissen zelfs dalen.
Mitsotakis’ mix lijkt te werken
Veel Grieken merken daarom weinig van die groei, een ander punt waarop de oppositie Mitsotakis aanvalt. Hij heeft het minimumloon onlangs opnieuw verhoogd en belooft dat andere salarissen met een kwart zullen stijgen, als de Grieken hem een tweede termijn gunnen.
Tegelijkertijd speelt hij de troefkaart van verantwoordelijkheid, modernisering en stabiliteit, punten waarop veel Grieken Syriza, terugdenkend aan de crisisjaren waarin die partij aan de macht was, niet vertrouwen. Die mix lijkt te werken: de achterstand die Mitsotakis in de peilingen opliep in de nasleep van de treinramp heeft hij de laatste weken weer ingelopen.
Syriza zegt intussen dat de peilingen niet kloppen en vestigt haar hoop op de jongeren, die traditioneel vaak linkser stemmen. Bij deze verkiezingen mogen alle Grieken meedoen die dit jaar zeventien jaar zijn of worden. Dat betekent dat ook de meerderheid van de zestienjarigen zijn stem kan uitbrengen. Bovendien mogen voor het eerst Grieken in het buitenland stemmen.
Lees ook:
De Griekse treinramp is een politieke nachtmerrie geworden voor premier Mitsotakis
Na de treinramp van vorige week slinkt de voorsprong van de Griekse premier Mitsotakis op zijn rivaal, ex-premier Tsipras. Met verkiezingen in aantocht moet hij alle zeilen bijzetten.
Afluisterschandaal brengt Griekse premier dieper in de problemen
De Griekse premier Mitsotakis komt steeds verder in het nauw nu het afluisterschandaal almaar uitbreidt. Ook vijf van zijn eigen ministers hadden spyware op hun telefoon, schrijft een oppositiekrant. Mitsotakis doet de beschuldigingen af als leugens.
