Xi gaat naar Moskou, maar ook hij zal Poetin niet kunnen vermurwen

Er zullen ‘belangrijke bilaterale documenten’ worden getekend. En ‘belangrijke internationale en regionale kwesties’ zullen onderwerp van gesprek zijn. Maar het woord ‘Oekraïne’ komt niet voor in de aankondigingen van het driedaagse bezoek dat de Chinese president Xi Jinping aflegt bij zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin. Het woord ‘oorlog’ valt al helemaal niet.

Kan Xi Poetin vermurwen tot stappen om een eind te maken aan de ‘speciale militaire operatie’, zoals Rusland de oorlog noemt, oftewel ‘de Oekraïne-crisis’, in de al even eufemistische Chinese terminologie? Die vraag dringt zich op, nu Xi zich nadrukkelijk als vredestichter op het wereldtoneel presenteert. Een week geleden bezegelden Iran en Saoedi-Arabië in Peking de beëindiging van hun vijandschap. En een maand geleden presenteerde China een ‘vredesplan’ voor Oekraïne.

Geen concrete vredesvoorstellen

Dat twaalf-puntenplan stuitte in het Westen, en in Oekraïne, op grote scepsis. Peking riep op tot vredesbesprekingen, maar deed geen concrete voorstellen. En Peking benoemde wel het belang van ‘integriteit van grenzen’, maar vermeed Rusland aan te wijzen als schender. Dat is in lijn met China’s houding in de VN-Veiligheidsraad; daar onthoudt Peking zich van stemming bij resoluties die Rusland veroordelen.

Xi's bezoek wordt begeleid door geruchten dat hij ook van plan is om de Oekraïense president Zelensky te bellen. Dat blijven vooralsnog geruchten.

Arrestatiebevel Poetin

Het bezoek illustreert dat Xi de belangrijkste steunpilaar is van Poetin, die vrijdag wegens oorlogsmisdaden een arrestatiebevel aan zijn broek kreeg van het Internationaal Strafhof. Xi en Poetin zijn het over veel eens, bijvoorbeeld over de gevaren van de Amerikaanse dominantie. Beiden vinden ook dat Ruslands ‘veiligheidsbelang’ wordt aangetast door de wapensteun aan Oekraïne.

De Russisch-Chinese vriendschap kent ‘geen grenzen’, aldus het akkoord dat beide landen vorig jaar sloten, pal voor Ruslands grootschalige inval. Ook Xi werd daardoor onaangenaam verrast. ‘Poetin is gek’, zo citeerde de Financial Times onlangs een Chinese functionaris die de stemming op het ministerie van buitenlandse zaken samenvatte.

Niet in belang van China

De oorlog brengt risico’s die niet in China’s belang zijn: verdere militaire escalatie, ontwrichting van de wereldeconomie, of de totale implosie van Poetins regime. Maar China’s positie op het wereldtoneel heeft er tot nu toe weinig onder geleden. Het komt goed uit dat de oorlog de Amerikaanse aandacht voor China’s expansie afleidt, en Amerikaanse wapenvoorraden opslokt.

De oorlog heeft Rusland in China’s armen gedreven. De wederzijdse handel is afgelopen jaar fors gegroeid, China neemt maar al te graag Russische olie tegen gereduceerd tarief af. China levert Rusland technologie en onderdelen die militair kunnen worden gebruikt. De VS beschuldigden China vorige maand ook van plannen om wapens te leveren, maar tot nu lijkt het te gaan om beperkte aantallen geweren en drones.

Vredestichter voor de vorm

Xi kan Poetin onder druk zetten, als hij wil. Maar niets wijst erop dat hij Poetin wil bewegen tot terugtrekking van zijn leger – Oekraïne's voorwaarde voor gesprekken. Nog onwaarschijnlijker is dat hij Zelensky kan bewegen tot het prijsgeven van Oekraïens grondgebied – zoals Poetin eist.

Door zich op te werpen als vredestichter, al is het maar voor de vorm, zal Xi wellicht ook hopen op enige sympathie in Europa. De (handels)betrekkingen met Europa zijn belangrijk voor China. Europese bedenkingen over handelsrestricties tegen China biedt Peking kans om te wrikken tussen de trans-Atlantische betrekkingen.

Lees ook:

Chinese veiligheidsexpert: ‘Peking wil het conflict tussen Rusland en Oekraïne beëindigen’

China houdt liever afstand van de oorlog in Oekraïne. Toch gaat president Xi maandag naar Moskou om met Poetin te praten. Volgens de Chinese veiligheidsexpert Zhou Bo staat zijn land op een ‘keerpunt in de buitenlandpolitiek’.