Woede en angst bij protesterende Iraanse vrouwen

“Vrouw, leven, vrijheid!” en “Dood aan de dictator”, klinkt het in de straten van de Noord-Iraanse stad Rasht. De 30-jarige Pari vertelt dat er al sinds zaterdag elke dag geprotesteerd wordt door jong en oud, vrouwen voorop en mannen erachteraan, ondanks het geweld van de oproerpolitie. “Ik ben bang, maar toch wil ik elke dag de straat op”.

Na de dood van Mahsa Amini op vrijdag, begonnen de protesten in Rasht zaterdag eerst nog klein. Pari was daar zelf nog niet bij, maar zag de video’s wel op sociale media verschijnen. Zondag ging ze zelf ook de straat op en nam haar man mee op sleeptouw. “Ik heb niet zo luid durven schreeuwen. Ik wilde wel, maar mijn familie en mijn man zijn bang dat ze ons gaan doden als we dat doen.”

Rasht is een stad van meer dan 600.000 mensen, maar Pari ziet dat het nu op straat angstvallig leeg is, op de demonstranten en heel veel politie na. “We reden vanavond rond in de auto, maar de stad voelt raar, zo heb ik het nog niet eerder gezien.” Ze vertelt dat de winkels in de avonden dicht moeten en straten worden afgezet. “Het is vreselijk, ik hoorde een half uur geleden vanuit mijn huis nog dat er geschoten werd.”

‘Mannen die gemakkelijk mensen doden’

De mensen die alsnog de straat op gaan, krijgen te maken met keiharde repressie, maar vechten soms ook terug. Op filmpjes uit Rasht zijn schoten te horen tijdens confrontaties tussen protestanten en politie. Volgens Pari zijn er in de stad aan de Kaspische Zee ook veel leden van de Basij-militie actief, pro-regeringsordetroepen die met harde hand proberen de opstand neer te slaan. Pari beschrijft ze zelf als “de groep mannen die gemakkelijk mensen doden”.

Aan de telefoon spreekt de Iraanse vurig over het gebrek aan basale vrouwenrechten in Iran. Ze zegt dat zij het recht heeft om zelf te bepalen wat voor kleding ze wil dragen. “Wij willen een keuze hebben, maar de zedenpolitie, zij haten ons”, meent Pari. Na een tijdje begint de verbinding echter te haperen en lukt het niet meer om te bellen. Sociale media-platformen worden geblokkeerd, in een poging voor de buitenwereld te verbergen wat er zich afspeelt in de Islamitische Republiek.

Haar verzet is voorzichtiger

Na een tijdje weet Pari toch weer online te komen, eerst via WhatsApp en daarna op Instagram, waar ze ook een borduurwinkel runt. Op haar privé-account deelt ze fanatiek filmpjes van de protesten en van vrouwen die hun hoofddoek afdoen of in de fik steken. Zelf zou ze ook het liefst de strenge kledingvoorschriften (hoofddoek en bedekkende, losvallende kleding) gewoon negeren, maar haar verzet is voorzichtiger: “Als ik naar buiten ga en een hoofddoek draag, probeer ik nu steeds minder van mijn haar te bedekken.”

Toch gaat het Pari niet alleen om de hoofddoek, die staat volgens haar voor de algehele onderdrukking van vrouwen door de ayatollahs. “Het bestaan van vrouwen is een probleem voor de geestelijken. Vrouwen zijn de grootste vijand van het regime.” Mahsa Amini is voor Pari een symbool geworden voor de vrijheidsstrijd van vrouwen in Iran: “Zij zal voor altijd verbonden zijn aan de geschiedenis van Iran.”

Of ze denkt dat deze keer, in tegenstelling tot eerdere protesten, ook echt iets gaat veranderen? “Ik probeer hoopvol te zijn, ik probeer te denken dat alles beter gaat worden, maar elke keer als er protesten zijn, verandert het in een bloedige situatie”, zegt Pari. Toch ziet ze een verschil met eerdere jaren. “In het verleden ging het over de economie, of over de politiek, maar dit gaat over ons leven, over onze menselijkheid.”

De volledige naam van Pari is bekend bij de hoofdredactie.

Lees ook:

Na de dood van Mahsa Amini willen protesterende Iraniërs van religieuze politie af

De dood van de 22-jarige Mahsa Amini, die haar hoofddoek niet ‘correct’ zou hebben gedragen, maakt veel los in Iran. Mensen gingen dinsdag voor de vierde dag op rij de straat op.

Hoofddoek in Iran: eerst plicht, toen verbod en nu weer plicht

Paul van der Steen bekijkt wekelijks het nieuws vanuit een historisch perspectief.