William werkt 84 uur per week als schoonmaker in Qatar

‘Traumatisch’, vindt William zijn leven in Qatar. De Oegandese schoonmaker werkt 84 uur per week, bijna het dubbele van de wettelijk toegestane arbeidstijd. Daarvoor krijgt hij maandelijks 374 euro, minder dan de helft van wat hij gezien zijn uurloon zou moeten krijgen. Bij ziekte moet hij doorwerken, alleen bij ziekenhuisbezoek is verlof mogelijk.

Al een jaar weigert zijn baas zijn verlopen identiteitskaart te verlengen. Zou William bij de autoriteiten klagen over zijn situatie, dan komt dat aan het licht, met deportatie tot gevolg. Dat moet hij voorkomen: hij heeft in Oeganda een familie te voeden.

In de jaren voor het WK voetbal van afgelopen winter waren dergelijke verhalen regelmatig te lezen. Qatar kreeg zware kritiek op de uitbuiting van gastarbeiders uit straatarme landen, die onder meer de WK-stadions bouwden. Het verhaal van William dateert echter van nu; uitbuiting vindt na het WK onverminderd plaats. Dat blijkt uit gesprekken die Trouw voerde met dertien gastarbeiders. Allen konden daarvoor schriftelijk bewijs overleggen.

Ook vier mensenrechtenorganisaties waarmee de krant sprak zien de situatie van gastarbeiders na het WK verslechteren.

Volgens Qatar en de Fifa zouden de omstandigheden verbeteren

Uit de ervaringen van gastarbeiders blijkt dat toegezegde hervormingen rond eerlijke salarisuitbetaling, een minimumloon, werkweken van maximaal 48 uur, vrije dagen, veilige woonomstandigheden, verbod op paspoortconfiscatie en mogelijkheid tot baanwisseling niet worden nageleefd. Ook worden gastarbeiders op de werkvloer bedreigd met represailles als salariskorting of ontslag als zij hun situatie aankaarten.

Qatar en de Fifa stelden voor het toernooi dat werk- en leefomstandigheden van gastarbeiders juist waren verbeterd door die hervormingen, hoewel de zorgen over naleving bleven. Beide typeerden het toernooi als ‘katalysator voor verandering’.

Fifa-voorzitter Gianni Infantino noemde de hervormingen ‘blijvend’ na het toernooi en vond dit WK ‘het beste ooit’. Gastarbeiders zeggen juist dat zij hun situatie na het WK als slechter ervaren dan daarvoor, omdat de wereld geen aandacht meer heeft voor Qatar.

Dagelijks nieuwe zaken

De toegang tot hulp voor gastarbeiders is na het WK ingeperkt. Trouw berichtte in maart al dat het twee grote vakbondsfederaties 48 uur na de finale verboden werd nog langer gastarbeiders te helpen. Nu zijn ook twee platforms van het Qatarese ministerie van arbeid uit de lucht gehaald, waar gastarbeiders misstanden op de werkvloer konden melden.

William zocht contact met de Internationale Arbeidsorganisatie (Ilo). Die VN-waakhond is omstreden omdat de Qatarese autoriteiten hun onderzoeken financieren, maar het is ook ongeveer de enige overgebleven organisatie met gewicht die daar gastarbeiders kan helpen. Na het WK krijgt Ilo veel hulpvragen, William wacht al maanden op hulp. Max Tuñón, Ilo-hoofd in Qatar, zegt tegen Trouw desgevraagd dat er dagelijks nieuwe zaken van gastarbeiders binnenkomen.

Het Nederlandse ministerie van buitenlandse zaken laat weten dat het juist verbetering van de situatie ziet, op basis van 'recente cijfers en rapporten’ van de Ilo. Die dateren echter van een maand voor het WK. Het ministerie blijft zorgen houden over de naleving van wetten, bijvoorbeeld rond salarisuitbetaling en de mogelijkheid van baan te wisselen.

Sportminister Conny Helder (VWS), die veel kritiek kreeg op haar stuntelige bezoek aan het WK, maar daar volgens haar woordvoerder ‘aandrong op implementatie en handhaving van hervormingen’, kon niet reageren op de bevindingen. De omstandigheden in Qatar na het WK horen niet tot haar beleidsterrein.

De volledige naam van William is bekend bij de hoofdredactie.

Lees ook:

84 uur per week werken, ook bij ziekte. Dit is Qatar na het WK

Nanseera, Mwesigwa en Mulondo vestigen hun hoop op het WK voetbal en de beloftes van Fifa-president Gianni Infantino. Het toernooi zou voor verandering zorgen, maar daar komt in de praktijk niets van terecht.