Wie de Britse premier ook wordt, met de Tories komt het niet snel goed

Op de dag dat premier Liz Truss haar ontslag bekend maakte, verscheen er een onderzoek naar de staat van de Britse economie. Het Economic en Social Research Institute, een Ierse denktank, berekende dat er inmiddels 16 procent minder handel is van het Verenigd Koninkrijk naar de EU. Andersom sleten de Europeanen 20 procent minder spullen aan de Britten dan ze zouden hebben gedaan als het Verenigd Koninkrijk niet uit de EU was vertrokken.

Het gaat niet goed met het Verenigd Koninkrijk. Na brexit kwam covid, daarna kwam Poetin, en nu moet het land opnieuw op zoek naar een nieuwe leider – de vierde in vier jaar. Veel Britten leggen al wedjes: misschien wordt het Rishi Sunak, die dan in dat land de eerste niet-witte premier zou zijn. Misschien komt Boris Johnson terug, of kiezen de leden van de Conservatieve Partij voor Penny Mordaunt, die zich vrijdag als eerste officieel verkiesbaar stelde.

Maandag is bekend tussen welke twee kandidaten de race zal gaan; over een week is het beslist. Maar de vraag is of een nieuwe premier het land en zijn gevallen economie weer tot bedaren krijgt.

Brexit toch geen feest

Het dringt tot de Britten door dat brexit niet het feest was waar ze voor hebben gestemd. Dat geen enkele van de voordelen waar in 2016 een piepkleine meerderheid van de bevolking voor koos, realiteit geworden is.

Eerder deze week schreef zelfs de brexit-steunende krant The Telegraph dat de tegenstanders van brexit, die altijd waarschuwden voor de kwalijke gevolgen die het verlaten van de EU kon hebben, gelijk hebben gehad. De krant had eerder over hen geschreven dat ze aan bangmakerij deden, de uitvoerders van ‘Project Fear’, Project Angst.

Nu was de kop in The Telegraph: ‘Project Fear was right all along’, oftewel de angsthazen hadden gelijk.

De Britse kiezer is er allang klaar mee. Van hen heeft, zo stelt peilingbureau YouGov, 72 procent geen vertrouwen meer in de politiek. Meer dan de helft wil dat de nieuwe premier meteen verkiezingen uitschrijft, zodat de kiezer kan bepalen wie er aan het roer staat.

Maar welke nieuwe Conservatieve leider durft het aan om verkiezingen uit te schrijven op een moment dat diezelfde peilingen de partij nog maar 16 procent van de zetels beloven, en de tegenpartij op 53 staat? Als je naar de regels kijkt, staat niets de Conservatieve partij in de weg om struikelend door te regeren tot eind 2024, het moment dat er officieel nieuwe verkiezingen uitgeschreven moeten worden.

Johnsonvolgers en Rishi-fans

Het is niet ondenkbaar dat er in die periode nog een premier zal sneuvelen. De Lagerhuisleden van de Conservatieve Partij zullen ook in de toekomst met elkaar overhoop blijven liggen, zeker als het economisch niet snel beter gaat. De Johnsonvolgers kunnen aan de stoelpoten van de Rishi-fans blijven zagen, met of zonder de aanhangers van Mordaunt.

Een partij die zó aan diggelen ligt, komt er doorgaans niet snel weer bovenop. Maar de grote verliezers zijn de Britten zelf, die eerst geloofden in de gouden bergen die zouden volgen als de EU eenmaal verleden tijd was en die daarna in de slogan van Boris Johnson trapten, dat hij snel een einde kon maken aan het brexit-gezeur.

Een handelsakkoord met de EU zou net zo makkelijk zijn als nieuwe deals met landen als Amerika en India, was toen het verhaal. Het bleek in het het echt een stuk ingewikkelder.

Lees ook:

Veel Britten willen nu verkiezingen, maar die komen er waarschijnlijk niet

Britse kiezers, ook uit conservatieve hoek, vinden het tijd voor nieuwe verkiezingen nu de ‘zoveelste’ Conservatieve leider mislukt als premier. Maar: die komen er pas over twee jaar.