Weerwind maakt zich in Paramaribo op voor ‘betekenisvol moment’

Wat een commotie toen bekend werd dat de Nederlandse minister Franc Weerwind naar Suriname zou komen om op maandag 19 december excuses voor het slavernijverleden aan te bieden. Maar wat een stilte bij zijn bezoek zondagmorgen aan het historische Waaggebouw in Paramaribo. Het gebouw was ooit het epicentrum van de Afrikaanse slavenhandel.

Het dagelijkse leven moet in Paramaribo deze zondagmorgen nog op gang komen. Alleen een select groepje journalisten is in het Waaggebouw aanwezig. Het heeft veel weg van een stille generale op weg naar het ‘betekenisvol moment’ van maandag.

Naar de oever van de Surinamerivier

Nadat Weerwind in een haast intieme sfeer aan tafel door journalisten aan de tand is gevoeld, werkt hij nog enkele exclusieve gesprekken af. Hij laat zich gewillig door een cameraploeg van RTL4 voor de sfeer naar buiten dirigeren, naar de oever van de Surinamerivier, niet ver van de plek waar de slaafgemaakten ontscheept werden.

Een man die het tafereel als toevallige passant aanschouwt, reikt de minister de hand en roept hartelijk: “Welkom!” Weerwinds naam en faam is hem vooruit gesneld. Hij krijgt het baanbrekende boek Wij slaven van Suriname van Anton de Kom in de hand gedrukt en moet toelichten welke invloed het op zijn historisch besef heeft gehad.

Maar Weerwind vertelt ook over zijn eigen familie. Zijn ouders komen uit Suriname en hebben elkaar ontmoet in Nederland. De familie Weerwind heeft haar roots op suikerplantage D’Eendragt. “Je hoeft maar terug te gaan tot mijn vaders oma. Zij was een tot slaaf gemaakte”, zegt hij in het tafelgesprek. “Veel verhalen werden oraal doorgegeven door de familie. Dan ben je je er ook meer van bewust.”

Het verwijt dat hij zich als nazaat van slaafgemaakten voor het Nederlandse excuuskarretje laat spannen, pareert hij met: “Ik zal nooit verloochenen wie ik ben en waar ik vandaan kom. Daar ben ik zelfs trots op. Tegelijkertijd zit ik hier ook namens de Nederlandse regering.”

Aangeschoten wild

Weerwind is overigens op een allang gepland werkbezoek, op uitnodiging van de Surinaamse minister van justitie en politie. Het kabinet vond het praktisch dat hij dan meteen ook de ‘betekenisvolle boodschap’ kon overbrengen. De bewindsman maakt alles behalve de indruk aangeschoten wild te zijn. “Ik heb mensen gesproken die hun verbazing hebben geuit. Ik heb gezegd dat ik hier namens de regering ben en dat ik die rol ook mag invullen.”

Weerwind wil er niet te veel woorden meer aan vuil maken. Hij verwijst naar het bliksembezoek dat zijn partijgenoot en vicepremier Sigrid Kaag net bracht aan Paramaribo. Zij kwam donderdag in Suriname aan en vertrok weer met het regeringsvliegtuig waarmee hij zelf zaterdag arriveerde. Kaag was hier om te laten zien “dat je bij zo’n belangrijk onderwerp in goed gesprek moet gaan met de Surinaamse regering en de plooien moet glad strijken, wat ook gebeurd is”. De Surinaamse parlementsvoorzitter Marinus Bee drukte het krasser uit: volgens hem was de vicepremier er voor ‘damage control’.

Weerwind herhaalt nogmaals Kaags boodschap. “De verwachting was dat ik bepaalde uitspraken zou doen en die ga ik ook niet doen.” Doelt hij op ‘excuses’? Lachend: “Daar laat ik me niet over uit, we wachten de dag van morgen af. Het wordt een betekenisvolle boodschap.”

Bewustwordingsproces

Die boodschap en ook de datum 19 december komen volgens Weerwind niet zomaar uit de lucht vallen. “Zij die mij hebben horen praten op 1 juli 2022 in het Amsterdamse Oosterpark bij de Keti Koti-lezing hebben mij duidelijk horen aangeven: dit jaar vindt een betekenisvolle boodschap plaats.”

De minister wijst ook op het bezoek van de Tweede Kamerdelegatie in augustus aan Suriname en dat van premier Mark Rutte in september en diens toespraak in het Surinaams parlement. En op de ‘Catshuissessies’ van afgelopen week in zowel Nederland als op de Antillen.

“Het zijn allemaal stepping stones waarmee je duidelijk maakt dat we bezig zijn met dit bewustwordingsproces”, aldus Weerwind. “En dat we gezamenlijk de handen ineen willen slaan om vervolgens stappen te maken naar de toekomst. De datum van 19 december is slechts een beginmoment van een hele dialoog, waarbij je ook een herstelagenda met elkaar en met wederzijds respect moet opstellen.”

Blijft de vraag hoe en waarom deze datum is opgevat als hét grote moment en niet 1 juli 2023, de datum waarop wordt herdacht dat de slavernij 150 jaar geleden werd afgeschaft. Weerwind: “Dat is een vraag die tijdens de evaluatie beantwoord moet worden. Maar we kunnen stellen dat het proces communicatief, zeker met de Republiek Suriname, veel beter had moeten lopen.”

Lees ook:

Kabinet houdt rekening met afwijzing slavernij-excuses. ‘Je kunt niet tegen de ander zeggen: jij moet vergeven’

Worden de Nederlandse slavernij-excuses maandag aanvaard? Uit het kabinet klinkt een winstwaarschuwing: ook zonder directe acceptatie kan het een succesvol ‘excuusjaar’ worden.