‘We moeten de staatsgreep Mali niet veroordelen, maar begeleiden’

Dinsdag bleef het lang onduidelijk of de onrust alleen bestond uit muitende soldaten uit de garnizoensstad Kati, vijftien kilometer buiten Bamako. Rond middernacht verscheen president Ibrahim Boubacar Keïta, bijgenaamd IBK, op televisie. Hij was opgepakt door de opstandige militairen. Keïta kondigde onder dwang zijn aftreden aan en ontbond de regering en het parlement.

Later volgde een perscommuniqué van kolonel Ismael Wague van de luchtmacht die namens de opstandelingen, die zich hebben verenigd in het Nationale Comité voor de Redding van het Volk, meedeelde dat er een overgangsregering komt die vrije verkiezingen moet voorbereiden. “Ons land zinkt weg in chaos, anarchie en onveiligheid als gevolg van de mensen die Mali leiden”, zo motiveerde hij het afzetten van de president.

“Het is de eerste staatsgreep die ik meemaak”, zegt de Leidse hoogleraar Afrikaanse geschiedenis en antropologie, Mirjam de Bruijn. Zij is op dit moment in de hoofdstad Bamako waar ze werkt aan een verhalenproject met jongeren in de binnenlanden.

Wist u dat er een coup gaande was?

“Ik zat met een aantal Malinezen te werken aan ons project toen een van de dames, die getrouwd is met een militair, angstig riep dat er een staatsgreep gaande was. Er ontstond enige paniek. We besloten het kantoor te verlaten, zoals overal in Bamako gebeurde, en naar huis te gaan. Ik heb eerst nog even boodschappen gedaan. In de buurt waar ik woon - een van de duurdere buitenwijken waar ook ministers wonen - bleek een minister verdwenen. Tegen de avond arresteerden soldaten ook iemand anders die hier woont.”

Spannend dus?

“Het was vooral spannend dat je niet precies wist wat er gebeurde. De straten waren leeg. ‘s Avonds trokken mensen naar het Onafhankelijkheidsplein om de soldaten toe te juichen, dan weet je dat het om een staatsgreep gaat. ’s Nachts hoorde ik wel wat schoten in mijn wijk. Woensdagochtend konden we gewoon weer de straat op maar als blanke wordt ons dat afgeraden.”

Hoe zijn de reacties in Bamako?

“De bevolking wil geen staatsgreep, maar is blij dat IBK is afgezet. Eigenlijk verloopt de staatsgreep tot nu toe heel netjes. Er zijn geen doden gevallen. De protestbeweging M5, die al sinds 5 juni grote demonstraties organiseert tegen president Keïta, staat achter de opstandige militairen. Zij noemen het ook geen staatsgreep, maar een volksopstand.”

Wordt dat ook zo ervaren op het platteland ver buiten Bamako?

“Kennissen die ik heb gebeld in het binnenland zijn blij dat de president weg is en hopen dat er een normaal, eerlijk bestuur komt. De jihadisten van IS en Al-Qaida, die grote delen van het land in handen hebben, zullen er geen problemen mee hebben dat IBK is afgezet, maar ze zullen niet blij zijn dat de militairen nu de macht hebben. Zij hebben de afgelopen jaren veel confrontaties met elkaar gehad.”

De militairen die de coup pleegden willen nieuwe verkiezingen en willen overleg met politieke en maatschappelijke groepen over een overgangsperiode. Gaat dat werken?

“Het zijn vooral militairen uit het middenkader en gewone soldaten die in opstand kwamen. Veel hoge officieren, die tot de entourage van de president behoren, zitten vast. De religieuze leider achter de M5-protestbeweging, imam Mahmoud Dicko, lijkt me niet de man die het land moet gaan leiden. Wie wel? Dat is de grote vraag die iedereen hier stelt. Je hoort steeds dat er genoeg capabele jonge mensen en technocraten in het land zijn, maar een naam hoor ik niet.”

De Europese Unie en Frankrijk veroordelen de coup sterk. De West- Afrikaanse landen, verenigd in de Ecowas, eisen dat Keïta terugkeert en dat de militairen naar hun kazernes gaan. Is dat reëel?

“IBK weer als president is uitgesloten, dan komt er een echte volksopstand. Ze moeten erkennen dat Keïta alleen maar zijn zakken vulde en meer niet. De internationale gemeenschap moet deze ontwikkeling niet veroordelen, maar begeleiden. Het land zit economisch volledig aan de grond. De demonstranten pleegden de afgelopen maanden steeds vaker eigenrichting. De chaos werd groter en groter. Iedereen hier is corrupt. Deze coup kan een uitweg zijn naar beter bestuur. De internationale gemeenschap zou daar juist bij moeten helpen.”

Lees ook:

Militaire opstand in Mali leidt tot aftreden president.

De Malinese president Ibrahim Boubacar Keïta heeft op televisie aangekondigd dat hij aftreedt, nadat hij dinsdag samen met de premier werd vastgehouden door muitende militairen. Ook de regering stapt op en het parlement wordt ontbonden, aldus Keïta in een korte toespraak. “Ik wil niet dat er bloed wordt vergoten zodat ik aan de macht kan blijven”, zei hij.