Wat moet je luisteren, zien en lezen om de Black Lives Matter-beweging beter te begrijpen?

Lezen

- Wie romans leest als ‘Beloved’ of het in Harlem gesitueerde ‘Jazz’ komt dicht bij de ervaring zwart te zijn in de Verenigde Staten. De met een Nobelprijs gelauwerde - en in augustus vorig jaar overleden - Toni Morrison was een van de meest bewonderde schrijfsters van de VS. Morrison heeft niet alleen een enorme bijdrage geleverd aan het zelfbewustzijn van Afro-Amerikanen, haar boeken hebben een universele betekenis. Lees hier meer over haar werk.

- Een moderne klassieker is ‘Between the World and Me’ (In het Nederlands vertaald als Tussen de wereld en mij) van de Amerikaanse schrijver Ta-Nehisi Coates, een aangrijpende brief aan zijn puberzoon. Wat valt er tegen je kind te zeggen als leeftijdsgenootjes zoals Michael Brown doodgeschoten worden door de politie? Het eerlijke antwoord is dat de zwarte Amerikaan nooit helemaal veilig kan zijn, schrijft Coates. “Het vernietigen van het zwarte lichaam is erfgoed in Amerika.”

- De Britse schrijfster Zadie Smith maakte furore met ‘Swing Time’ (2016), over twee meisjes met beiden een witte en een zwarte ouder, die samen opgroeien en later totaal verschillende levens krijgen. Smith schreef nog een drietal goed ontvangen romans waarin ras, klasse en de onzekerheid van sociale klimmers, celebrity-cultuur en Noordwest-Londen terugkerende thema’s zijn. Trouw sprak Smith in 2016, vlak na de verkiezing van Trump, over ‘Swing Time.’

-

- De Nederlandse demonstraties willen ook het racisme in ons land aan de kaak stellen. Over dat onderwerp schreef de Surinaams-Nederlandse hoogleraar Philomena Essed het boek ‘Alledaags racisme’. In plaats van racisme te duiden als iets uitzonderlijks, laat ze zien hoe racisme en discriminatie niet alleen geworteld zijn in de samenleving en haar instituties, maar óók tot uiting komen in alledaagse interactie. In 2017 sprak Trouw met Essed in een serie over wereldverbeteraars van nu. “De groep die last heeft van racisme is mondiger geworden.” Lees het interview hier.

- Essed is in inmiddels uitgegroeid tot een icoon. De moderne antiracismebeweging in Nederland wil dan ook aantonen dat racisme kleine en grote vormen kent, die niet zonder elkaar kunnen: het ene komt voort uit het andere. Het instagramaccount @veelgehoord verzamelt opmerkingen die onbewust kwetsend zijn voor mensen met een niet-Nederlandse achtergrond, zoals “Waar kom je echt vandaan?”

- Eén van de hartenkreten van activisten in Nederland is dat er meer aandacht moet komen voor het Nederlandse slavernijverleden. Dé klassieker over die zwarte pagina’s in de geschiedenis is Anton de Koms ‘Wij slaven van Suriname’, dat onlangs heruitgegeven is. En The Black Archives in Amsterdam openen eind juni weer de expositie ‘Surinamers in Nederland: 100 jaar emancipatie en strijd’.

- Een handzame gids waarmee witte mensen racisme kunnen begrijpen en bestrijden, in zichzelf en in de samenleving. Dat is in het kort het boek ‘Hallo Witte Mensen’ van actrice en programmamaker Anousha Nzume dat verscheen in 2017. Hoe zit het met het n-woord? Dan is blanke vla zeker ook racistisch? Iemand een tropische verrassing noemen, is toch een compliment? En hoe zit het nou met wit privilege? Trouw sprak Nzume in 2017 toen haar boek verscheen.

- De nieuwe antiracismebeweging is bovendien uitgesproken inclusief en intersectioneel: het idee is dat verschillende vormen van onderdrukking elkaar versterken. Het instagramaccount @resisttheirreignbow verbindt daarom antiracisme met LGBTQI+-activisme.

Kijken

- Over racisme binnen het Amerikaanse rechtssysteem kun je ook de meeslepende Netflix-serie ‘When They See Us’ kijken. Die serie gaat over de onterechte veroordeling van vijf zwarte en latino jongens na de gewelddadige verkrachting van een witte vrouw in Central Park in New York in 1989.

- Over etnisch profileren door de Nederlandse politie is er de documentaire ‘Verdacht’ (2doc), waarin veertien Nederlanders vertellen hoe het is om zonder enige andere aanleiding dan je uiterlijk door de politie staande te worden gehouden.

- Alleen al de trailer van ‘Dear White People’ leidde tot een rel. Omgekeerd racisme, vonden witte Amerikanen. Heel wat Netflix-abonnementen werden opgezegd. Maar wie aan de komische serie begint, ziet meteen dat het heel wat genuanceerder ligt. Inmiddels zijn er drie seizoenen van de serie te zien op Netflix.

Luisteren

- Een vrolijke maar kritische podcast is ‘Dipsaus’, een show ‘voor en door vrouwen van kleur’ die je van veel nieuwe inzichten en gespreksstof kan voorzien.

- Over de geschiedenis van het begrip ras is er ook de podcast ‘Seeing White’ van Scene on Radio (in het Engels).

- En dacht je dat feminisme en een antiracisme randstedelijke aangelegenheden waren? De podcast ‘Fufu en dadels’ gaat over ‘intercultureel zusterschap’ buiten de grote steden. Het motto van de podcast: ‘Vrijgevochten met een zachte G’.

Lees ook:

Van het grapje dat moet kunnen tot de baan die aan mensen voorbijgaat: Ook in Nederland komt racisme voor

Wat weten we over discriminatie en racisme in Nederland? Van het grapje dat moet kunnen tot de baan die aan mensen voorbijgaat. Een (kleine) rondgang langs de onderzoeken.