Waarom Poetin nucleaire wapens in Belarus wil stationeren

Tegen het einde van dit jaar moeten er Russische tactische nucleaire wapens in Belarus gestationeerd zijn, zo maakte de Russische president Vladimir Poetin dit weekend bekend tijdens een televisietoespraak. Het zal de eerste keer sinds het midden van de jaren negentig zijn dat Rusland nucleaire wapens buiten het eigen grondgebied heeft staan.

Tactische nucleaire wapens zijn bedoeld voor gebruik op het slagveld, en hebben een veel korter bereik en minder explosieve kracht dan strategische nucleaire wapens. De stap zou volgens de Russische president een reactie zijn op het Britse besluit munitie aan Oekraïne te leveren dat verarmd uranium bevat. Volgens Poetin bevat deze munitie een ‘nucleaire component’, maar dat klopt niet.

Het Britse verarmd uranium is een bijproduct dat geen nucleaire reactie kan ontketenen, maar wel een laag stralingsniveau afgeeft. De munitie heeft een veel grotere dichtheid dan lood, waardoor die erg geschikt is om gepantserde voertuigen mee te doorboren. Het IAEA, de nucleaire waakhond van de Verenigde Naties, waarschuwt wel dat er een mogelijk gevaar bestaat voor personeel dat de munitie gebruikt zo ze dit niet op een veilige manier doen.

Rusland houdt de controle

De keuze de nucleaire wapens in Belarus te stationeren is volgens Poetin niet veel anders dan wat nucleaire rivaal de Verenigde Staten al jaren doen door nucleaire wapens in verschillende Europese landen onder te brengen. “Wij gaan doen waar zij al decennia mee bezig zijn: nucleaire wapens stationeren in bepaalde geallieerde landen, het voorbereiden van de lanceerplatforms en het trainen van personeel”, zei Poetin zaterdag tijdens zijn toespraak.

Het is niet bekend hoeveel wapens Rusland naar Belarus zal sturen en wanneer. De Verenigde Staten schatten dat Rusland in totaal zo’n tweeduizend tactische nucleaire wapens bezit. Volgens Poetin wordt er momenteel gebouwd aan een opslagplaats voor de wapens in Belarus, die begin juli klaar moet zijn. Hoewel de nucleaire tactische wapens op Belarussisch grondgebied opgeslagen zullen worden, zal het land geen controle over de wapens krijgen, benadrukte Poetin.

Sneer

De Verenigde Staten reageren vooralsnog weinig verontrust. “We zien nog geen reden om onze eigen strategische nucleaire houding aan te passen, en ook geen aanwijzingen dat Rusland zich voorbereidt om een nucleair wapen te gebruiken”, liet het ministerie van defensie zaterdag weten in een verklaring. De Navo noemde de Russische stap zondag ‘gevaarlijk en onverantwoord’, maar zegt ook geen noodzaak te zien stappen te ondernemen.

Hoewel de Russische wapens nu mogelijk dichter bij het grondgebied van verschillende Navolanden gestationeerd zullen worden, denken sommige experts dat het Rusland vooral om een symbolische stap te doen is. “Dit is onderdeel van Poetins spel om de Navo te intimideren”, vertelt Hans Kristensen, directeur van het Nucleaire Informatieproject van de Vereniging van Amerikaanse Wetenschappers, aan persbureau Reuters.

Volgens Kristensen heeft het weinig ‘militair nut’ om de tactische wapens in Belarus te plaatsen, omdat Rusland vrij dichtbij op eigen grondgebied dezelfde wapens heeft staan. Belarus is een van de weinige goede bondgenoten van Rusland. Op militair gebied werken de twee landen regelmatig samen; vorig jaar gaf de Belarussische president Aleksandr Loekasjenko toestemming aan Russische troepen om via zijn land Oekraïne binnen te vallen.

Poetins aankondiging komt slechts enkele dagen na het meerdaagse bezoek dat de Chinese president Xi Jinping vorige week aan Moskou bracht. Rusland en China brachten toen een gezamenlijke verklaring naar buiten aan alle nucleaire machten om ‘geen nucleaire wapens buiten hun eigen territoriaal gebied te plaatsen’ en om ‘alle nucleaire wapens die ze in het buitenland plaatsen terug te trekken’. Het was een sneer naar de Amerikanen, maar als de Russische tactische wapens straks ook in Belarus staan, kunnen de VS de bal met gemak terugkaatsen.

Lees ook:

Xi laat zien dat Poetin niet alleen op de wereld is

De Chinese president Xi heeft zijn driedaagse bezoek aan Rusland woensdag afgesloten. Grote vraag is nu: gaat hij nog bellen met de Oekraïense president Zelensky?