VS zetten de deur open voor leveren F-16’s aan Oekraïne

Hij zei het niet expliciet. Maar een opmerking van de Amerikaanse nationale veiligheidscoördinator Jake Sullivan op een persconferentie tijdens de G7-top in Hiroshima, wijst erop dat de Verenigde Staten toestemming aan hun bondgenoten geven om F-16-straaljagers aan Oekraïne te leveren.

Eerst kondigde Sullivan aan dat de Amerikanen steun verlenen aan het plan om Oekraïense piloten te trainen om in F-16’s te vliegen. “Terwijl de trainingen de komende maanden zullen plaatsvinden, zullen we met onze bondgenoten samenwerken om vast te stellen wanneer de vliegtuigen geleverd zullen worden, wie ze zal leveren, en hoeveel”, voegde hij er vervolgens aan toe.

Met die woorden geven de VS indirect groen licht aan andere landen om, in ieder geval in de nabije toekomst, F-16’s naar Oekraïne te sturen.

Opleidingsbudget

Het zat er al even aan te komen, meent defensie-expert Peter Wijninga van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies, maar hiermee komt de levering van F-16’s wel weer een stapje dichterbij. “De Amerikanen hebben al eerder laten doorschemeren dat het deze kant op zou gaan. In juli vorig jaar keurde het Congres een budget goed om Oekraïense vliegers op te leiden”, vertelt hij. “Het ging toen nog niet expliciet om F-16’s, maar toen werd de discussie kennelijk al gevoerd: we gaan dit doen. En in november vorig jaar zijn er al Oekraïense vliegers geselecteerd om op te leiden. Dat waren allemaal voorbereidende stappen, maar met zo’n uitspraak lijkt de finale stap nu wel genomen.“

Sommige bondgenoten, waaronder het Verenigd Koninkrijk en Nederland, geven al langer aan Oekraïne te willen steunen met straaljagers. Afgelopen week kondigden de Britse premier Rishi Sunak en de Nederlandse premier Mark Rutte nog aan een internationale coalitie op te zetten die zich hiervoor zou inspannen.

Maar tot nu toe was er een groot obstakel: landen mogen geen Amerikaans wapenmaterieel naar andere landen exporteren tenzij de VS hier akkoord mee gaan. En daar behoren de F-16’s, die geproduceerd zijn door de Amerikaanse wapenfabrikant Lockheed Martin, ook toe. Dat obstakel lijkt nu van de baan.

Het kan nog even duren

De Oekraïense President Zelensky, die westerse landen al maanden oproept F-16’s te sturen, reageerde verheugd op het nieuws. Net voordat hij vanuit Saudi-Arabië – waar hij op bezoek was bij een bijeenkomst van de Arabische Liga – naar Japan vertrok noemde hij de keuze ‘historisch’, en zei hij dat hij uitkeek naar ‘het bespreken van de praktische uitvoering’. Als de levering werkelijk op gang komt, zullen de Amerikanen eisen dat ze niet worden ingezet voor aanvallen op Russisch grondgebied. Oekraïne heeft dit al toegezegd, zo liet Sullivan zaterdagochtend weten.

Hoewel de Amerikanen de deur nu hebben opengezet voor het leveren van de F-16’s, is de vraag op welke termijn Oekraïne de straaljagers kan verwachten. Hoewel veel landen hun steun hebben uitgesproken, heeft nog geen enkel land expliciet gezegd dat ze de straaljagers uit hun eigen voorraad zouden willen leveren.

En ook al zou de levering snel op gang komen, dan nog is de verwachting dat het enige tijd zal duren voordat ze worden ingezet; eerst zullen Oekraïense piloten getraind moeten worden in het gebruik van de F-16’s, die erg verschillen van de straaljagers uit de Sovjettijd waarin ze gewend zijn te vliegen.

“Een ervaren vlieger opleiden kan in drie of vier maanden, vrij snel dus. Maar als het aankomt op het opleiden van nieuwe vliegers, dan gaat zal dat langer duren; een vliegopleiding duurt minstens een jaar, en dan moeten ze daarna nog leren vliegen in een F-16”, legt Wijninga uit. “Daarnaast speelt er dat Oekraïne nog niet de juiste infrastructuur heeft voor de F-16’s, die hebben bijvoorbeeld geprepareerde startbanen nodig om op te stijgen of te landen. Zoiets kan echter vrij snel aangepast worden – als het nog even duurt voordat er genoeg vliegers zijn opgeleid, kan Oekraïne daar al aan werken.”

Rusland: kolossale risico's

Rusland reageert ondertussen geërgerd op de laatste ontwikkelingen. Volgens het Russische persbureau Tass heeft de Russische onderminister van defensie Alexander Groesjko in reactie gezegd dat westerse landen wat hem betreft “nog steeds vasthouden aan het escalatie-scenario”, waarmee ze volgens hem ‘kolossale risico’s’ lopen.

Volgens sommige internationale media zouden de F-16’s een gamechanger in de oorlog kunnen zijn, maar Wijninga waarschuwt voor enige terughoudendheid. “Nee, met zulke woorden zou ik sowieso voorzichtig zijn. Uiteindelijk vergroot het de mogelijkheden die de Oekraïense strijdkrachten tot hun beschikking hebben. De F-16’s zijn zeker een vooruitgang vergeleken met de MiG-29’s en de Su-27’s, wat ze nu hebben. Maar uiteindelijk gaat het om het vernuft van het Oekraïense leiderschap, hun creativiteit en tactisch inzicht: hoe zetten ze het materieel waarover ze beschikken in? Uiteindelijk is dat de gamechanger.”

Lees ook:

Woorden genoeg over jachtvliegtuigen, maar voorlopig heeft Kiev ze niet

De discussie over de levering van jachtvliegtuigen aan Oekraïne is in een stroomversnelling gekomen. Dinsdagavond sprak premier Rutte er in Reykjavik over met zijn Britse ambtgenoot Sunak.