Vrouwen in Afghanistan zitten gedwongen thuis: ‘We hebben elkaar voor altijd vaarwel gezegd’

“Schrijf mijn naam maar op”, zegt Jalima Azimi (35). “Het is geen probleem, want ik heb mijn koffers al gepakt om morgen met mijn gezin uit Herat te vertrekken. We gaan in een andere stad schuilen en ik ga al mijn socialemediaprofielen wissen.”

Azimi is juridisch adviseur bij een organisatie voor vrouwenonderwijs. Of dat was ze. Sinds haar stad op 12 augustus in handen van de Taliban viel, een paar dagen eerder dan de hoofdstad Kabul, zit ze thuis. Van de beloftes van de Taliban-woordvoerders, dat vrouwen mogen werken en studeren, klopt volgens haar niets.

“Ze liegen tegen de media. Ze zijn ons kantoor ingestormd, hebben alle documenten gecheckt, foto’s genomen. Ze zeiden dat vrouwen niet meer naar kantoor mochten komen en dat als iemand het toch probeert, ze dan weer zullen reageren. We zijn daarom allemaal naar onze baas gegaan en hebben onze laptops en andere spullen ingeleverd en voor altijd vaarwel tegen elkaar gezegd.”

Kledingvoorschriften en gescheiden ruimtes

Het is voor Azimi een ramp. Haar baan was haar levenswerk, gaf haar eigenwaarde en financiële onafhankelijkheid. Haar man zit al zes jaar ziek en werkloos thuis, wat haar de kostwinner maakte voor hen beiden en hun elfjarige zoontje. “Het is pijnlijk in een klap alles te verliezen wat ik heb opgebouwd.”

Haar verhaal staat niet op zich. Talloze vrouwen zijn de afgelopen weken gevraagd thuis te blijven, of lopen tegen kledingvoorschriften of gescheiden ruimtes aan. Op de universiteit mogen mannelijke en vrouwelijke studenten niet meer samen zitten en de vrouwen mogen alleen van vrouwen les krijgen, wat hun studiemogelijkheden automatisch beperkt.

Beloftes van de Taliban, die nog steeds hun regels en wetten moeten aankondigen, worden door weinig vrouwen serieus genomen. Deze week werd een videofragment uit het archief van de Brits-Iraanse journaliste Christiane Amanpour uit 1996 duizenden keren gedeeld op sociale media. Daarin vertelde Sher Mohammad Abbas Stanikzai, nu een van de Talibanleiders in de politieke vertegenwoordiging in Doha, dat vrouwen en meisjes thuis moesten blijven totdat gescheiden ruimtes georganiseerd konden worden, maar dat ze in principe niet tegen onderwijs of werk voor vrouwen waren. Precies hoe de beloftes nu klinken, dus, en tijdens het Talibanregime van 1996 tot 2001 kwam hier weinig van terecht.

‘Protesteren in nutteloos’

Sinds 2001 is onderwijs voor meisjes enorm toegenomen. Van alle vrouwen tussen de 15 en 24 jaar is nu 56 procent geletterd; in 2011 was dat nog maar 32 procent. Ruim 20 procent van alle vrouwen was actief op de arbeidsmarkt. Bijna 60.000 bedrijven werden gerund door vrouwelijke eigenaren.

De angst permanent thuis te komen zitten motiveerde zo’n vijftig vrouwen in Herat donderdag de straat op te gaan in protest. Zij riepen slogans over het recht op onderwijs, werk en veiligheid en ook dat ze samen sterk staan en daarom niet bang zijn.

Azimi was hier niet bij. “Het is nutteloos”, zegt ze. “De Taliban zullen hun regels niet aanpassen. Ze negeren nationale en internationale wetten en universele mensenrechten. Waarom zouden ze naar vrouwen luisteren? Het is bovendien gevaarlijk. Onder de Taliban is het een misdaad om je stem te laten horen.”

Een groot gevaar

Het is niet alleen de Taliban die Azimi vreest. Als juridisch adviseur hielp ze veel vrouwen die gebukt gingen onder huiselijk geweld. Het lukte hen te scheiden, of gewelddadige mannen voor de rechter en in de gevangenis te krijgen. “De Taliban laten hen weer vrij en die mannen vormen een groot gevaar voor mij en andere vrouwen die op dit gebied werken.”

De toekomst ziet Azimi somber in. “Ik had een goede positie. Ik zette me in voor vrouwen en was teamleider op mijn kantoor. Nu weet ik niet hoe ik nog geld kan verdienden voor mijn gezin en mijn kind.”

Ze stuurt een foto van haar zoontje met twee jonge katjes. Op de vraag of ze vanuit haar nieuwe schuilplaats zal proberen het land te verlaten, kan ze kort zijn. “Ja, natuurlijk.”

Lees ook:

In Kandahar vrezen ze voor het onderwijs. ‘Desnoods ga ik de meisjes zelf thuis lesgeven’

Zullen de Taliban onderwijs blijven toestaan voor jongens en meisjes? Op het platteland van Afghanistan tonen lokale onderwijzers zich strijdbaar.

Geen ambulances, minder dokters en gewapende Taliban in de operatiekamer

In het ziekenhuis van chirurg Abdul in Kaboel is aan alles een gebrek. Sinds de aanslag van donderdag werkt hij voortdurend door. ‘Er waren zoveel onschuldige slachtoffers.’