Honderdduizenden Syriërs zijn op de vlucht geslagen voor een meedogenloos offensief van het Assad-regime, maar kunnen geen kant op. ‘Onze enige uitweg is de dood.’
Op Oudejaarsavond hoorde Hanin al-Sayyid geen vuurwerk, maar het gesuis van naderende bommen. “Het was klokslag twaalf uur”, vertelt de 27-jarige Syrische. “Precies op het moment dat ik mijn vrienden een berichtje stuurde om ze een gelukkig Nieuwjaar te wensen, vielen de bommen op ons neer.”
Samen met haar familie vluchtte Sayyid vanuit haar woonplaats Maarat al-Numan richting de Turkse grens. Daar heeft ze voorlopig een dak boven haar hoofd, maar de huur is onbetaalbaar en de winter ongenadig. “Veel mensen leven in tenten of op straat”, zegt de jonge vrouw over de telefoon. “Overdag krioelt het van de bedelende kinderen, ’s nachts vriezen mensen dood van de kou.”
Driehonderdduizend Syriërs op de vlucht
Sayyid is een van de driehonderdduizend Syriërs die in de afgelopen maand op de vlucht sloegen in de noordwestelijke Syrische provincie Idlib. De streek geldt als het laatste oppositiebolwerk tegen het Assad-regime en is grotendeels in handen van de jihadistische strijdgroep Hayat Tahrir al-Sham. Halverwege december hervatte Assad met zijn Russische en Iraanse bondgenoten een meedogenloos offensief om het gebied te heroveren.
Daarmee zit een bevolking van drie miljoen vastgeklemd tussen de strijdende partijen. “Wij zijn geen onderdeel van welke strijdgroep dan ook”, benadrukt Sayyid, die als fotografe werkte en zich inzette voor Start Point, een hulporganisatie voor vrouwen en kinderen. “Als gewone moslims hebben wij net zo goed een hekel aan extremisten. Maar het regime probeert een aanval op miljoenen burgers te rechtvaardigen door iedereen hier te bestempelen als terrorist.”
Ook een 44-jarige arts uit Idlib, die niet met zijn naam in de krant durft uit angst voor repercussies, weet dat het regime geen onderscheid maakt tussen burgers en strijders. Het krijsende en bloedende bewijs stroomt iedere dag zijn operatiekamer binnen. “De meeste slachtoffers zijn kinderen, vrouwen en bejaarden”, zegt hij telefonisch. “Alles wat beweegt, is een doelwit.”
Doelbewuste strategie
Die schijnbare willekeur is in feite een doelbewuste strategie, stelt de arts. “Bij de inname van een stad richt het regime zich eerst op gewone burgers. Terwijl aan het front relatief weinig gevochten wordt, bombardeert het regime ondertussen scholen, ziekenhuizen en zelfs moskeeën. Op die manier jaagt het de mensen angst aan en wordt de stad ontruimd.” De tactiek doet denken aan de waarschuwing die het regime al aan het begin van de Syrische opstand op de huizen kladde: Assad, of we verbranden het land.
Ook zijn eigen ziekenhuis ging in vlammen op. Tot voor kort werkte hij in Maarat al-Numan, dezelfde stad die Sayyid ontvluchtte op Oudejaarsavond. In een eerste telefoongesprek vertelt de arts dat zijn ziekenhuis al gedeeltelijk was ontruimd uit vrees voor aanhoudende bombardementen. Twee dagen later volgt een bericht via WhatsApp: “Vannacht is het gebouw verwoest door meer dan vijftig raketten.”
Volgens de Verenigde Naties zijn zeker dertien gezondheidsinstellingen in Idlib in het laatste offensief verwoest of gesloten. “Aan alles is een tekort”, verzucht de dokter. “Wij artsen werken dag en nacht, maar er zijn nauwelijks ziekenhuizen over. Sommige patiënten worden daarom opgenomen door Turkije.”
De achterblijvers benijden hen, weet Mazen Alloush, woordvoerder aan de Syrische grensovergang Bab al-Hawa. “Het grensgebied wordt overstroomd door vluchtelingen. Na het vrijdagmiddaggebed organiseren ze protesten om te eisen dat we de grens opendoen. Maar daar gaat alleen de Turkse regering over.”
Turkije vangt echter al 3,7 miljoen Syrische vluchtelingen op. Na jarenlange gastvrijheid staat president Erdogan onder grote binnenlandse druk om de grens dicht te houden. Eerder deze maand deed de Turkse president daarom voor de zoveelste keer een beroep op zowel de Arabische als westerse wereld om meer Syriërs op te vangen. Maar in veel landen, zo ook in Nederland, zetten politici steeds vaker in op het idee dat Assads overwinning snel vrede zal brengen en het vluchtelingenprobleem daarmee verholpen zal zijn.
Een absurde gedachte, aldus Sayyid. De jonge vrouw wijst onder meer op de Syrische streek Deraa, waar Assads pyrrusoverwinning gevolgd werd door een hernieuwde strijd tussen het regime en ondergrondse milities. “Wij kunnen niet samenleven met dit regime”, zegt ze verbeten. “Hoe denk je dat vaders en moeders de moordenaars van hun kinderen kunnen vergeven? We gaan nog liever dood.” Misschien is dat inderdaad de enige optie, verzucht ze. “Bij een protest aan de grens schoten de bewakers onlangs met traangas en kogels op ons. En wie illegaal Turkije probeert binnen te komen, wordt neergeschoten door Turkse grenswachters.”
Het blijft even stil aan de lijn. “Voor Syriërs gaat alleen de hemel open”, zegt de 27-jarige dan. “Onze enige uitweg is de dood.”
Maar met dat idee valt niet te leven, dus klampt Sayyid zich vast aan een laatste hoop. “Ik wil dat de mensen die dit lezen begrijpen dat wij gewone mensen zijn. Wij houden van het leven, net als jullie. Het verschil is dat wij het lef hadden te protesteren tegen dit regime. Ik hoop dat die geschiedenis correct wordt opgetekend.”
De volledige naam van de anonieme arts is bekend bij de hoofdredactie.
