Voor Republikeinen valt er weinig te winnen in moeilijk doen rond het Hooggerechtshof

Het gevecht om de opvolging van Stephen Breyer kan beginnen! Zo brachten de Amerikaanse media, bijna reflexmatig, het nieuws over de komende vacature in het Hooggerechtshof. Maar waarom zou het een gevecht moeten zijn?

Er was een tijd dat als een president een voordracht deed, en de kandidaat een goede staat van dienst had, de Senaat die keus in overgrote meerderheid accepteerde.

Op de website van de Senaat kun je precies volgen hoe die vanzelfsprekendheid afkalfde. Hoe polarisatie het proces van voordracht en goedkeuring in zijn greep kreeg.

Van de huidige negen leden van het hof is Clarence Thomas degene die er het langst zit. Hij redde het destijds kantje boord, maar daar was een reden voor: tijdens zijn voordracht door de Senaat in 1991 werd hij door een vroegere ondergeschikte, Anita Hill, beschuldigd van seksuele intimidatie. Onder leiding van niemand minder dan senator Joe Biden werd hij uiteindelijk toegelaten tot het hof, met 52 stemmen voor en 48 tegen.

Thomas was daarmee wel een uitzondering: de rechter voor hem, de inmiddels gepensioneerde David Souter, werd met 90-9 tot het Hooggerechtshof toegelaten; de rechter na hem, de in 2020 overleden Ruth Bader Ginsburg, met 93-3. Daarna kwamen Stephen Breyer (87-9) en opperrechter John Roberts (87-22).

Roberts werd in 2005 benoemd, en een jaar later kwam de klad in die algemene instemming. Samuel Alito, Sonia Sotomayor, Elena Kagan, Neil Gorsuch, Brett Kavanaugh en Amy Coney-Barrett werden goedgekeurd met rond de 60 van de honderd stemmen die er in de Senaat te verdelen zijn. Met andere woorden: met vooral de stemmen van de partij van de president. En op zijn best slechts een paar van de oppositiepartij.

Spectaculaire gevechten

Sommige van die gevechten waren spectaculair. Neil Gorsuch werd in 2017 voorgedragen door de kersverse president Donald Trump, nadat de Republikeinen een voordracht van Barack Obama in 2016 hadden geblokkeerd in de terecht gebleken hoop dat er bij de verkiezingen dat jaar een Republikeinse president uit de bus zou komen. En Trumps volgende kandidaat, Brett Kavanaugh, in 2018, werd beschuldigd van een seksueel misdrijf in zijn jonge jaren.

Zeker vanwege die controverse zeggen sommige Republikeinse adviseurs en politici dat het nu de beurt is van de Democraten om de volle laag te krijgen over de komende voordracht van Biden. Maar anderen roepen op tot kalmte. Senator Lindsey Graham, lid van de ondervragingscommissie, stelde nuchter vast dat ‘verkiezingen nu eenmaal gevolgen hebben, en dat merk je als er vacatures zijn voor het Hooggerechtshof’.

Een verwoed gevecht tegen de kandidaat van Biden is immers bij voorbaat verloren, gezien de meerderheid die de Democraten hebben in de Senaat. En het zou de aandacht van de kiezers afleiden van de dingen waar ze zich het meest zorgen over maken, zoals de coronapandemie en de inflatie. Vooral daar valt er er voor de Republikeinen wat te winnen in aanloop naar de Congresverkiezingen van 2022, is de gedachte.

En waarop zouden de Republikeinen de kandidaat ook moeten aanvallen? Je zou zeggen: dat kunnen ze nog niet weten, want Biden gaat zijn kandidaat pas eind februari voordragen. Maar we weten al twee dingen: het zal gaan om een vrouw, van Afro-Amerikaanse afkomst.

Dat zijn natuurlijk geen diskwalificaties om in het Hooggerechtshof plaats te kunnen nemen. Maar met een omweg kun je er wel politiek mee aan de haal gaan, en hier en daar gebeurt dat al: gaat Biden hier een kandidaat benoemen die niet de allerbeste is om twee kiezersgroepen te behagen, vrouwen en zwarten, waar de Democraten het bij elke verkiezing weer van moeten hebben?

Dat klinkt plausibel. Je moet dan echter wel de gedachte accepteren die daarachter schuilt: dat je van elke jurist in de VS exact kunt vaststellen hoe gekwalificeerd die is, en dat je ze dan allemaal in volgorde van hoog naar laag kunt sorteren. In dat geval is er maar één keus, de beste.

Maar iemand die denkt dat het zo werkt, heeft nog nooit ergens gesolliciteerd en nog nooit een sollicitant hoeven te beoordelen. In de praktijk is er een grote groep uitstekende kandidaten en kiest een president wel degelijk ook op politieke en electorale gronden. Biden zal niet de eerste zijn die dat doet, en het is ook geen Democratische hobby, zoals veel Republikeinen nu zeggen. Ronald Reagan koos met Sandra Day O’Connor bewust voor een vrouw, en droeg later Antonin Scalia voor omdat hij vond dat er iemand van Italiaanse afkomst in het Hooggerechtshof moest zitten.

Agenda

Biden heeft ook zijn agenda. Hij zal zeker niet iemand kiezen waarvan hij vermoedt dat die het recht op abortus zal willen aantasten – daarvan zitten er al genoeg in het hof, vermoedelijk een meerderheid zelfs.

En tijdens de campagne voor de voorverkiezingen was zijn belofte goud waard om, als hij de kans kreeg, een zwarte vrouw in het hof te benoemen. Het was de voorwaarde voor Jim Clyburn, het prominente zwarte lid van het Huis van Afgevaardigden, om Biden te steunen tijdens de voorverkiezingen. Dat leverde hem dankzij de zwarte stem de overwinning op in South Carolina, en dat gaf uiteindelijk de stoot tot verdere overwinningen en het opgeven van de strijd door zijn concurrenten.

Toen Biden de nominatie eenmaal binnen had en campagne moest voeren tegen Donald Trump, benadrukte hij iets anders. Biden zou proberen de vijandschap tussen Democraten en Republikeinen te verminderen. Dat is nog niet erg gelukt, maar de benoeming van een nieuwe rechter is een kans om te laten zien dat hij dat voornemen nog steeds serieus neemt, door iemand te presenteren die ook bij de andere partij door de beugel kan.

Daarom wordt in de Amerikaanse media Ketanji Brown Jackson veel genoemd als kanshebber. Ze is sinds vorig jaar rechter in het hof van beroep in Washington DC. Ook voor die benoeming moest de Senaat zijn goedkeuring geven. Behalve alle Democraten stemden drie Republikeinen voor haar – Lindsey Graham, Susan Collins en Lisa Murkowski.

Als die drie tegen Jackson zullen stemmen als ze opgaat voor het Hooggerechtshof, moeten ze wel een heel goed verhaal hebben. En in de huidige omstandigheden in de Amerikaanse politiek zou een goedkeuring met 53-47 al heel mooi zijn.