Soedan staat aan de vooravond van een grote hongersnood. Voedselvoorraden zijn bijna op en boeren bewerken het land niet meer.
“Alleen al de helft van de 12 miljoen inwoners van de hoofdstad Khartoem is weg. De cijfers over vluchtelingen in Soedan van de Verenigde Naties als gevolg van de burgeroorlog zijn een zware onderschatting. Er zijn niet 1,3 miljoen mensen gevlucht, maar miljoenen meer.”
Amgad Fareid Eltayeb schetst een dramatische situatie over de telefoon. Hij behoorde tot het kabinet van de chef-staf van burgerpremier Abdalla Hamdok, die in 2021 door een staatsgreep van het leger werd afgezet. Zo’n tien dagen geleden verliet hij Khartoem en hij bevindt zich nu in een iets veiliger deel van Soedan.
Eltayeb beschrijft de situatie. “Khartoem wordt verscheurd door het geweld tussen het leger en de paramilitairen van de Rapid Support Forces (RSF). De bewoners van de stad vallen ten prooi aan plundering, geweld, moord, seksueel misbruik en ze worden uit hun huizen verdreven. Elke vorm van veiligheid ontbreekt.”
Supermarkten raken leeg
Ook Mohammed Amin, die aangesloten is bij de vertalersvakbond en betrokken is bij de straatprotesten tegen eerst dictator Omar al-Bashir en later de militaire junta, heeft de hoofdstad twee weken geleden verlaten. Hij zit in de havenstad Port Soedan, waar het rustiger is. “In Khartoem was het leven onmogelijk geworden. Je moest binnen blijven. Als je boodschappen ging doen ging je rennend naar de supermarkt. Nu zijn de winkels vrijwel allemaal gesloten.”
“De voedselvoorraden zijn zo goed als op, dus worden supermarkten niet meer bevoorraad. Wat er nog te koop is, wordt voor astronomische prijzen verkocht. De wegen in en naar Khartoem zijn kapot. Af en toe is er even internet en kan ik met in de hoofdstad achtergebleven vrienden bellen via WhatsApp.” Want telefoonverbindingen liggen sowieso plat, soms is er sporadisch internet. Er is geen elektriciteit meer in de hoofdstad, en nauwelijks nog stromend water. Ook is er geen benzine meer te koop om met een auto nog de stad te ontvluchten.
‘De RSF is het pure kwaad’
Eltayeb voorziet een nieuwe ramp. “De RSF heeft de meeste voedselvoorraden gestolen en de fabrieken om etenswaren te produceren vernietigd. Boeren kunnen hun land niet meer bewerken. Je kunt nu al uittekenen wat het gevolg hiervan op termijn is: een hongersnood.”
De beschuldigende vinger van Eltayeb voor de meeste ellende gaat met name naar de RSF, die in benden opereert. In veel wijken van Khartoem, zoals Burry, zijn honderden gezinnen op straat gezet. De huurlingen van de RSF hebben de woningen geconfisqueerd. Ze zoeken er bescherming tussen burgers tegen luchtaanvallen van het Soedanese leger.
“De RSF is het pure kwaad”, zegt Eltayeb. “Hun leider, generaal Hemedti, is met zijn clan in deze burgeroorlog alleen maar uit op meer macht en nog meer geld. Hemedti beweert dat hij voor democratie is, maar dat is schone schijn. Net zoals hij zegt tegen de ultraconservatieve islamisten te zijn uit het tijdperk Bashir.” Het zijn volgens Eltayeb allemaal leugens om de positie van de RSF nationaal en internationaal te versterken. Dit betekent niet dat de assistent van de verdreven Hamdok een medestander is van het leger, ook die soldaten begaan vreselijke misdrijven, maar ze zijn net niet zo erg als de paramilitairen van de RSF, zegt hij.
Wapenstilstand is nepnieuws
De zoveelste wapenstilstand tussen het leger en de RSF, die afgelopen week in de Saudische stad Jeddah is gesloten, noemt hij ‘nepnieuws’. Na een paar dagen laaien de gevechten alweer op. “Het geeft de illusie van schijnveiligheid en mensen het idee dat er iets wordt gedaan om het conflict onder controle te krijgen, maar dat is onterecht.” Vertegenwoordigers van partijen en organisaties die al jaren via demonstraties democratie eisen, waren niet aanwezig in Jeddah.
Eltayeb is verontwaardigd dat er nauwelijks internationale hulp is voor de achtergebleven bewoners van Khartoem, maar ook niet voor de miljoenen vluchtelingen. “De humanitaire hulp van VN-organisaties en andere ngo’s moet nog op gang komen. De VN hebben geen idee wat er in Soedan gaande is. Ze weten niet hoeveel mensen zijn gevlucht en hoeveel hulp er nodig is. De VN hebben aan het begin van de burgeroorlog, bijna anderhalve maand geleden, de hoofdstad spoorslags verlaten.”
Vrede is nog ver weg
Amin vertelt over de telefoon dat er heel veel vluchtelingen zijn aangekomen in Port Soedan. Hij bezocht twee nieuwe kampen. “Er wordt voor de mensen gekookt. Ze komen niet om van de honger, maar het is net genoeg. Het is lokale hulp van bewoners van Port Soedan. Internationale hulp heb ik hier nog niet gezien.”
De enige oplossing voor het conflict is, volgens Eltayeb dat de RSF wordt ontmanteld en het leger terugkeert naar de kazerne en daarna drastisch wordt hervormd. Helaas ziet het daar nu niet naar uit. Een burgerregering en democratie lijken inmiddels verder weg dan ooit.
Amin concludeert gelaten: “De burgeroorlog is niet voorbij. De vrede is nog ver weg. Voorlopig leven we hier van dag tot dag, maar dat is geen oplossing.”
Lees ook:
Deze twee generaals bestrijden elkaar in Soedan
Wie er ook wint, de jarenlange roep om democratie lijkt ook dit keer het kind van de rekening. “Wij Soedanezen hebben geen enkele behoefte aan deze gevechten. Het is een bloedige strijd om de macht tussen twee generaals.”.
