Vluchtelingen willen niet naar nieuw kamp op Lesbos: ‘Dat is een gevangenis’

Zo, eindelijk kan hij zich even wassen. Somaliër Ukash Abdi Ali (20) pakt een tuinslang langs de kant van de weg en spuit zichzelf van top tot teen nat. Zijn kleren trekt hij niet uit, die zijn toch in een mum van tijd droog, met deze hitte en de windvlagen die vandaag over Lesbos blazen. Trouwens, zo wast hij ook zijn kleren een beetje mee; een ander setje heeft Ali niet.

Al zijn bezit is in vlammen opgegaan bij de brand in kamp Moria een week geleden. Slapen? Dat doet Ali een stukje verderop, in de berm. En dat terwijl het Griekse leger de afgelopen dagen vlak voor zijn neus in razend tempo een nieuw kamp uit de grond heeft gestampt. Keurig netjes in rijen staan de hagelwitte tenten opgesteld.

Ali kijkt ernaar terwijl hij de slang boven zijn hoofd houdt en het water langs zijn lichaam stroomt. Is het daar niet veel beter dan hier, zonder beschutting en tussen het vuilnis en de uitwerpselen van duizenden anderen? "Nee", zegt Ali resoluut. “Ik ga er niet heen. Dat kamp is een gevangenis.”

‘Dan ga ik wel naar een ander Europees land’

Zie hier het probleem waar de Griekse autoriteiten tegenaan kijken, een week nadat twee branden het beruchte kamp Moria volledig in de as legden: veel vluchtelingen krijgen ze met geen mogelijkheid een kamp meer in. Want wie garandeert hun dat het daar niet net zo erg wordt als in Moria, waar verkoolde kadavers van ratten stille getuigen zijn van hoe immens goor het daar was? Hoelang komen ze er opgesloten te zitten om verspreiding van het coronavirus te voorkomen? Wie hoort de vluchtelingen nog, als ze daar straks opgeborgen zijn?

"Ik heb een leven nodig. Ik heb een technische opleiding. Ik wil werken. In Somalië is het niet veilig. Hier willen ze ons niet, en dat begrijp ik. Dan ga ik wel naar Athene of een ander Europees land", vervolgt Ali, terwijl zijn kletsnatte T-shirt en broek tegen zijn lichaam plakken.

De Griekse autoriteiten weten dat alle vluchtelingen maar één ding willen: zo snel mogelijk de boot nemen, weg van Lesbos. Daar spelen ze handig op in in berichten die ze via sociale media en appjes verspreiden. "Alleen als je naar het kamp komt, kunnen de procedures om Lesbos te verlaten worden afgerond", valt te lezen. Dat dat voor de Griekse regering liefst een enkeltje naar huis of naar Turkije betekent, staat er niet bij vermeld. Ali bestempelt de informatie van de overheid sowieso als nepnieuws.

Taferelen die al jaren symbool staan voor het Griekse vluchtelingendrama

Na een jaar in de hel van Moria gelooft hij de Grieken niet meer. Hij blijft liever zonder beschutting, zonder voorzieningen en zonder fatsoenlijk eten langs de kant van de weg zitten. En met hem nog duizenden anderen. Op woensdag waren nauwelijks 1.200 van de 5.000 plekken in het tentenkamp gevuld. Dat betekent dat er nog pakweg 10.000 ex-bewoners van Moria op straat bivakkeren.

Dat doen ze bijvoorbeeld bij twee tankstations en op de parkeerterreinen van twee supermarkten, waar uitgespoelde kleren te drogen hangen over het bord met de aanbiedingen van deze week. Ook doen ze dat in twee eindeloze linten in de bermen van de belangrijkste weg tussen de hoofdstad Mytilini en Moria. Het zijn taferelen die al jaren symbool staan voor het Griekse vluchtelingendrama: moeders die op een stuk karton hun baby voeden, kinderen die uit verveling lopen te klieren en mannen die vermoeid voor zich uit staren. Een jongen heeft in het deksel van een doos een rond gat geknipt. De hoed die hij ervan gemaakt heeft, beschermt hem tegen de zon.

"Kom op, op naar het nieuwe kamp, let's go!", roept een medewerker van het Griekse ministerie van migratie tegen enkele families in een parkeervak van de Lidl, nadat hij net in een hartstochtelijk pleidooi de voordelen heeft opgesomd. Het is er veilig, relatief comfortabel, en de asielprocedure wordt vanaf maandag weer hervat. En hij belooft: na de quarantaine krijgt iedereen een kaart waarmee hij het kamp in en uit kan. "Ik wil dat dit ordelijk en vredig gebeurt. Als de politie straks komt, wordt het een ander verhaal." Hij klapt ritmisch in zijn handen. Een meisje begint mee te doen. "Geen kamp, geen kamp!", zegt ze lachend op de maat. De Griek gaat zonder resultaat verder naar het volgende parkeervak.

Toch druppelen er woensdagmiddag wel degelijk mensen door de poort het nieuwe kamp binnen. Zoals Daddy (31) en Ireni (28) Menayaku uit Congo. De kinderwagen van hun elf maanden oude dochter Daren, geboren in Turkije, hebben ze volgestouwd met al hun bezittingen - vooral dekens. "Op straat is het niet veilig, de Afghanen zijn gewelddadig tegen ons", geeft Ireni als verklaring. "Het kamp ziet er beter uit. En ik vertrouw erop dat andere Europese landen ons eindelijk komen halen."

Lees ook:

De parkeerplaats van de Lidl is de nieuwe opvangplek voor vluchtelingen op Lesbos.

Op Lesbos verzamelen vluchtelingen zich na de verwoestende brand in kamp Moria op een parkeerplaats van de Lidl. ‘Wat gaan ze met ons doen?’