Verwarring over de uitkomst van gesprekken tussen Servië en Kosovo

Servië houdt VN-lidmaatschap van Kosovo niet langer tegen, staat in een document waarover hun leiders maandagavond in Brussel spraken. Maar de president van Servië ontkent over deze feitelijke erkenning van de onafhankelijkheid te hebben gesproken.

Is een oplossing van de slepende ruzie tussen Servië en Kosovo dan eindelijk ophanden? Van tevoren was het overleg over een EU-plan daartoe tussen de Servische president Aleksandar Vucic en de Kosovaarse premier Albin Kurti door EU-diplomaten aangekondigd als cruciaal, maar na afloop overheerst vooral verwarring. De EU, Kosovo en Servië legden de uitkomst alle drie volstrekt verschillend uit.

EU-buitenlandchef Josep Borrell prees Vucic en Kurti voor de voortgang. Hij publiceerde daarop de tekst van het EU-plan, omdat Vucic en Kurti het er volgens hem over eens zijn dat daarover geen verdere discussie nodig is. “Tegelijkertijd is meer werk noodzakelijk, om te zorgen dat wat vandaag werd geaccepteerd wordt uitgevoerd”, voegde hij toe. Daarom moet de bijlage met een concrete routekaart nog worden ingevuld.

Kurti was klaar om het plan te ondertekenen, maar volgens Vucic kon daar geen sprake van zijn. “Kurti was gekomen om zijn handtekening zetten, maar daar hebben we helemaal niet over gepraat. Ik wacht op de routekaart die gaat over alles wat we voorheen al hebben afgesproken”, zei de Servische president, verwijzend naar akkoorden die beide partijen de afgelopen tien jaar sloten, maar die nauwelijks zijn uitgevoerd.

“Die routekaart moet beginnen met de kern: de Gemeenschap van Servische Gemeenten in Kosovo.” Dat is een vorm van zelfbestuur, waartegen Kurti zich juist hevig verzet, omdat hij bang is dat zo’n verband de Servische invloed in Kosovo formaliseert.

Pikant onderdeel van nieuw plan

En zo is onduidelijk of een oplossing daadwerkelijk dichterbij is gekomen van een conflict dat speelt sinds 2008. De provincie Kosovo, met ruim 90 procent etnisch-Albanese inwoners, scheidde zich – na een oorlog in 1998 en 1999, gevolgd door VN-bestuur – toen af van moederland Servië. Dat weigert die onafhankelijkheid echter te erkennen. Kosovo heeft de steun van de meeste westerse landen, Servië van onder meer Rusland, China en vijf EU-lidstaten.

Al meer dan tien jaar overleggen Belgrado en Pristina, onder leiding van de EU, over normalisering van de verhoudingen, om op termijn toe te kunnen treden tot de EU. Maar afspraken worden nauwelijks uitgevoerd, en regelmatig lopen de spanningen op, vooral in het overwegend door Serviërs bewoonde noorden van Kosovo. De laatste keer was eind december, toen zij wegen en grensovergangen barricadeerden en Servië militaire oefeningen hield aan de grens.

Dat was aanleiding voor Frankrijk en Duitsland om een nieuw plan op te stellen, dat nu is overgenomen door de EU. Het pikantste onderdeel daarvan is de vaststelling dat Belgrado en Pristina weliswaar verschillen van mening over de status van Kosovo, maar dat Servië tegelijkertijd Kosovaars lidmaatschap van internationale organisaties niet zal tegenhouden.

Politieke zelfmoord

Kosovo kan zo VN-lid worden. Daarmee erkent Servië de Kosovaarse onafhankelijkheid dan wel niet juridisch, maar wel feitelijk. Iets waarover dus niet meer gediscussieerd hoeft te worden, volgens EU-buitenlandchef Borrell. Maar Vucic heeft niets getekend, en de Servische oppositie was er maandagavond meteen van links tot rechts als de kippen bij om hem uit te maken voor verrader.

Uit enquêtes blijkt dat meer dan 80 procent van de Serviërs Kosovo niet kwijt wil, dus erkenning van onafhankelijkheid in wat voor vorm ook betekent zo goed als zeker electorale zelfmoord. Ook al staat daar volgens het plan “een gepaste vorm van zelfbestuur voor de Servische gemeenschap, met mogelijk financiële steun vanuit Servië” tegenover.

Of het nieuwste EU-plan inderdaad een doorbraak is, moet deze maand daarom blijken tijdens onderhandelingen over de routekaart. Kurti en en Vucic, beiden door de EU en de VS onder grote druk gezet, ontmoeten elkaar 18 maart opnieuw. De EU-onderhandelaars willen de week daarop het resultaat voorleggen op de top van EU-regeringsleiders.

Lees ook:

Elkaar vertrouwen zit er in verdeeld Noord-Kosovo vooralsnog niet in

Onder grote druk van de EU en de VS praten Kosovo en Servië over alweer een nieuw plan voor normalisering van hun onderlinge relaties. In het overwegend Servische noorden van Kosovo hebben de bewoners weinig geloof in een oplossing.