Verkiezingsstrijd doet families scheuren en vriendschappen stranden in Rio

De vader van een vriendin in mijn wijk wilde niet meer op bezoek komen. Zij en haar broer sloegen toch alleen maar linkse praat uit en daar had hij helemaal geen zin in. De man, in de tachtig en gepensioneerd militair, is een aanhanger van Brazilië’s extreemrechtse president Jair Bolsonaro, tot verdriet van zijn kinderen. Zij weten dat het geen zin heeft te proberen hem van mening te doen veranderen, dus laten ze het maar zo. Maar nu ziet hij er zelfs in het geheel van af om hen te zien.

Het heeft er waarschijnlijk mee te maken dat de verkiezingen voor onder anderen de president nu wel heel dichtbij komen en de spanning te snijden is. Op 2 oktober is het zo ver. De campagnes zijn op stoom gekomen en de twee grootste kanshebbers, Bolsonaro en de linkse ex–president Lula, maken elkaar uit voor rotte vis. Hun aanhangers kunnen soms hun handen niet thuis houden.

Dat liep in juli zodanig uit de hand dat een Bolsonaro-aanhanger binnendrong op het verjaardagsfeest van een Lula-aanhanger en hem doodschoot. Voordat hij overleed, zag de Lula-aanhanger nog kans om ook op zijn belager te vuren. Die belandde in het ziekenhuis, maar overleefde het.

Intussen blokkeren de aanhangers van beide kandidaten elkaar steeds meer op sociale media en stranden vriendschappen. Twee vriendinnen die me bij de verkiezingen in 2018, waarbij Bolsonaro voor het eerst werd gekozen, nog eensgezind uitlegden waarom stemmen op de corrupte Arbeiderspartij echt niet meer kon, praten nu niet meer met elkaar. De een is nog steeds zo vervuld van afschuw over de Arbeiderspartij dat ze voor geen goud op Lula gaat stemmen. Dan in vredesnaam maar die leipe Bolsonaro. “Er is geen alternatief”, zegt ze schouderophalend.

De andere, die politici zo ongeloofwaardig vindt dat ze nooit ging stemmen en de boete daarvoor op de koop toe nam, vindt dat het hoog tijd is voor een koerswijziging. Ze gaat op Lula stemmen om te voorkomen dat Bolsonaro een tweede termijn krijgt en verder kan gaan met zijn vernietiging van de Amazone en Brazilië’s gezondheids- en onderwijssysteem.

Mijn communistische vriendin Zelma verkeert tegelijkertijd in hevige twijfel: Bolsonaro, op hem zal ze uiteraard nooit stemmen, maar links van Lula is er nog de kandidate van de PCB, Brazilië’s radicaalste communistische partij. Lula staat nog zo’n 10 procentpunten voor Bolsonaro in de peilingen en de communiste haalt niet eens 1 procent. Is het dan wel de moeite waard om op haar te stemmen?

Zelma neemt geen blad voor de mond over haar voorkeur en aan haar gevel wappert al sinds ver voor de verkiezingen de vlag van de MST, de beweging van landlozen. Het heeft haar de haat van de rechtse buren opgeleverd. “Ik heb al vijf vlaggen van Brazilië zien opduiken”, vertelde ze me laatst triomfantelijk. De vlaggen van Braziië zijn het symbool van de Bolsonaro-aanhangers, die God, familie en vaderland hoog in het vaandel hebben staan. Ze dragen ook de shirts van Brazilië’s nationale elftal. “Maar de overbuurvrouw heeft een vlag van de Arbeiderspartij uitgehangen”, jubelt Zelma, “en ik heb een vlag besteld bij de Communistische Partij, met hamer en sikkel!”

Onlangs informeerde ik bij haar waarom die vlag met hamer en sikkel nog niet bij haar uit het raam hing. “Ik heb er een gekregen, een hele grote, maar die hamer en sikkel waren maar heel klein”, zei ze. “Ik probeer nu een exemplaar te vinden met de hamer en sikkel prominent erop.”

Uitdijende metropolen bieden een groeiend deel van de wereldbevolking onderdak. Hoe houden de mensen het daar leefbaar? Trouw-correspondenten doen wekelijks verslag uit hun eigen megastad.

Lees ook:

De mysterieuze Neuza terroriseert mijn relaxte buurman

Met toenemend ongeloof las correspodent Wies Ubags een Facebookpost van een van de meest relaxte en onderkoelde buren die ze heeft.

Een grote harige spin zit plots in mijn slaapkamer

Even dacht ik dat correspondent Wies Ubags dat ze hallucineerde, maar het was echt zo: bij haar slaapkamerraampje zat een zwarte spin ter grootte van haar hand.