‘Vergis je niet, de klimaattop in Glasgow wordt een succes’

Tussen alle berichten over hoe erg de klimaattop in Glasgow een mislukking zou worden, hoe de klimaatdoelen er niet zouden worden gehaald of cruciale wereldleiders verstek zouden laten gaan, viel het persbericht van Mohammed Chahim op. Er stond dat Chahim denkt dat Glasgow een succes kan worden.

Mohammed Chahim weet waar hij het over heeft. De Europarlementariër namens de PvdA, bezocht de klimaattop al twee keer eerder. De eerste keer deed hij dat als TNO-wetenschapper: hij heeft verstand van technische milieuoplossingen.

De eerste berichten stemmen hem al hoopvol. “Donderdag meldde de directeur van het Internationaal Energieagentschap dat we, als we alle beloften die de landen nu hebben gedaan optellen, uitkomen op 1,8 graad opwarming van de aarde. Dat is nog altijd te veel, maar we komen snel dichter in de buurt van het doel van 1,5 graad. Vorige week leken we nog af te stevenen op een opwarming van 2,7 graden.”

In Glasgow zal hij dit keer praten, praten praten: “Elkaar in de ogen kijken, handen schudden en zeggen: ‘We gaan het samen doen’”. De echte onderhandelingen worden deze week namens alle EU-landen gevoerd door Eurocommissaris Frans Timmermans, maar de parlementsleden maken daaromheen de geesten rijp en relaties warm. “Hard op de inhoud, zacht op de persoon”, zegt Chahim. “Ik ben daar goed in.”

De eerste keer dat ik u trof in het Europees Parlement hield u een pleidooi voor waterstof. U bent een bètawetenschapper. Die komen niet veel voor in de politiek.

“Het verloop van mijn leven hangt van toeval aan elkaar. Ik werd na het grote verlies in 2002 lid van de PvdA, als scholier nog. De partij had het zwaar toen. Ik wilde steunen, ik was juist voor dat verhaal over de sterkste schouders die de zwaarste lasten moeten dragen. Ik deed er niet veel mee. Ik ging naar de universiteit en daar was ik nogal nerveus over. Ik kon niet geloven dat ik dat zou kunnen. Het vwo dat ik in Helmond deed had het vast makkelijk voor ons gemaakt, dacht ik. Ik dacht dat ik in Tilburg op de uni door de mand zou vallen.

“Dat er ook een lokale PvdA was wist ik niet eens, eerst. Maar de afdeling bleef me bellen of ik niet lokaal actief wilde worden.

“Nee, zei ik steeds, want ik zat te zweten op m’n calculus, op wiskundige bewijzen. Maar op een gegeven moment zei ik toch ‘oké’ tegen die man die altijd maar belde. Eerst dronken we koffie, toen kreeg ik een cursus, en in 2006 bleek iemand mij te hebben opgegeven als mogelijk gemeenteraadslid. Werd ik wéér gebeld. Ik kwam op plek vier. ‘Wie is die snotneus Chahim, die is nog nat achter z’n euren’, had ik tijdens de afdelingsvergadering horen zeggen.”

U was zo lang gemeenteraadslid dat die oren uiteindelijk wel droog werden.

“Ik werd gemeenteraadslid als student, en heb het later gecombineerd met mijn promotie. Ook toen ik daarna onderzoeker werd bij TNO, zat ik in de gemeenteraad. In mijn werk maakte ik toen economische milieumodellen voor onder meer de Europese Commissie, in mijn vrije tijd leverde ik een bijdrage aan Helmond. Het was voor mij eigenlijk het perfecte leven.”

Maar toen belde er weer iemand?

“Ja. Ik had geen zin om op te nemen, want ik wist wat de vraag zou zijn. Althans: ik dacht dat ik lijstvulling zou zijn, dat ik campagne moest gaan voeren. Ik had geen zin, ik had best een lekker leven. Maar ik nam toch op. Het ging om een hogere plek dat ik dacht, en toen kreeg de PvdA ook nog eens een extra zetel. Nu zit ik doordeweeks in Brussel.”

Maar u zegt stellig: ik ben goed in het diplomatieke spel. Hoe komt dat?

“Door mijn achtergrond. Ik ben de jongste zoon uit een gezin van zeven jongens en één meisje. Er was een aan de Marokkaanse cultuur eigen natuurlijke hiërarchie waarin ik op de laagste plek stond. In zo’n constellatie moet je echt heel goed je best doen om überhaupt het woord te krijgen. Als ik op zaterdagavond een bepaald programma wilde kijken op televisie, dan moest ik echt dagen van tevoren al praten met die en dan met die. Was er één akkoord, dan kon ik compromissen gaan sluiten met de andere broers, om zo een soort front te vormen. Uiteindelijk kon ik dan soms zorgen dat we De Smurfen keken of iets dergelijks.”

Ging het alleen over de televisie? U bent niet de enige uit uw familie die de politiek in is gegaan.

“Mijn zusje zit in de gemeenteraad van Eindhoven, voor de VVD. We discussieerden thuis over alles. Als ik een mening over iets had, dan was er altijd wel een broer die exact het tegenovergestelde ging beweren. Dat ging er echt wel heftig aan toe. We hebben binnen het gezin bijna alle politieke kleuren: er zijn er die heel conservatief zijn, anderen zijn heel liberaal. Had de PVV een ander islamstandpunt gehad, dan zouden er zelfs wel PVV’ers zijn geweest in de familie Chahim.

“Het was een spel van uitdagen en proberen je niet op de kast te laten jagen. Ik ben als kind in die discussies echt heel vaak emotioneel geworden, maar dat heeft er ook voor gezorgd dat ik dat nu niet meer zo snel word. Ik luister nu naar de ander, probeer me in die positie te verplaatsen. Dat is wat ik van plan ben te gaan doen als ik deze week ga praten met de delegaties uit Rusland en Brazilië, als ik praat met andere politieke partijen.”

Gingen uiteindelijk al die broers uit uw gezin naar de universiteit om daarna te promoveren?

“Ik was de eerste die naar de universiteit ging. Ik was na mijn oudste broer de eerste die naar het havo-vwo ging, maar van hem wist ik het niet. Hij was tien jaar ouder, ik zat in een andere wereld.

“Toen ik naar de basisschool ging, bestond mijn leven uit voetballen. Ik wilde profvoetballer worden. Ik kende drie schoolniveaus: het ivbo, het vbo en het mavo. Nu zijn dat de onderste regionen van het vmbo: kader, beroeps en theoretisch. Mijn broers gingen daarheen. De kinderen die in mijn ogen nerds waren, gingen naar het mavo. Soms gebeurde dat. Het was niet per se goed. Als iemand een mavoadvies kreeg, kregen die ouders van andere Marokkaanse ouders te horen om dat niet te doen. ‘Mavo, da’s niks. Hij kan beter een vak leren: automonteur of ondernemer.’ In die wereld ging ik opeens naar het vwo, de plusklas zelfs. Dat was wel gek.”

In die jaren, u bent geboren in 1985, veranderde de manier waarop naar moslims werd gekeken. Dit jaar is het twintig jaar geleden dat in de VS de terroristische aanslagen plaatsvonden. Hoe was 9/11 voor u?

“Ineens werden we van een soort nationale knuffeldieren een bedreiging voor de mensheid, potentiële terroristen. Voor die tijd waren Marokkanen populair, de broden van mijn moeder waren altijd welkom op schoolfeesten. Daarna was je voor of tegen het Westen. Overal kwam spanning op te staan. Thuis ruzieden we over Bin Laden, buitenshuis deed Pim Fortuyn de islam in de ban.

“Ik weet nog heel goed hoe in die jaren na 2001 een leraar in een volle klas opeens tegen mij zei: ‘Mohammed, de islam ís toch een achterlijke cultuur?’ Het voelde alsof hij in mijn gezicht sloeg. Ik kon wel huilen. Ik was het enige niet witte kind in de klas, op dat vwo-plus, en ik had me wel vaker alleen gevoeld Toen helemaal. Maar al mijn klasgenootjes kwamen voor me op. Dat gaf me een fijn gevoel. Ineens voelde ik me onderdeel van de groep.

“In mijn beleving is het voor Marokkaanse kinderen nu nóg lastiger om op te groeien.”

Waarom is het nu nog lastiger?

“Na 9/11 was ik, ook als gemeenteraadslid van Helmond of als dr. Chahim, onderzoeker bij TNO, altijd die Marokkaan. Nu zegt Wilders dingen als: ‘de A van Ali moet lekker in Turkije blijven’, als het gaat om het nieuwe telefoonalfabet. Wilders kan niet volhouden dat hij enkel iets tegen de islam heeft en niets tegen moslims. De toon is nog harder geworden dan toen.

“Hier in Brussel, in de Europese arena, ook straks in Glasgow, ben ik gewoon een PvdA’er. Dat is in mijn beleving iemand die de wereld mooier wil maken voor de volgende generaties. Ik ben ook gewoon moslim. Maar sinds ik in Europa politiek bedrijf, speelt mijn Marokkaans-zijn bijna geen rol.

“Dat is aan één kant enorm bevrijdend. Ik kan echt een bijdrage leveren op basis van mijn merites, mijn achtergrond speelt niet mee. Het zegt mensen hier niet zoveel dat ik ook een Marokkaan ben, elke Europeaan heeft daar een ander beeld bij.

“Hier ben ik dus ook de Mohammed die goede dingen probeert te doen voor het klimaat.”

Maar?

“Nu wordt de kloof met de Mohammed die ik ben in Helmond wel heel groot. Dat frustreert me ook. In Brussel kan ik echt iets toevoegen, heb ik als vicepresident van de sociaaldemocratische fractie echt een machtspositie, en zit ik overal vooraan.

“In Nederland blijf je altijd als Marokkaan gezien worden, hier speelt dat geen rol.

“Als ik dan in Helmond ben, dan ervaar ik een enorme kloof tussen die twee mensen die ik allebei ben. Niemand kent natuurlijk Europarlementariërs, daar word ik dan heel racistisch en achterlijk behandeld op hoe ik eruitzie.”

Deze week bent u Mohammed de wetenschapper, die achter de schermen probeert de wereld beter te maken.

“Mijn agenda zit daar al vol, en ik ga eruit halen wat erin zit. Natuurlijk ben ik niet de onderhandelaar namens de EU, dat is Frans Timmermans. Maar hij zal ons, de delegatie van 15 Europarlementariërs, dagelijks bijpraten en wij masseren de andere partijen waar we kunnen. (Lacht.) Wie weet, ooit word ik misschien nog wel onderhandelaar op een klimaattop, in de toekomst.”

Lees ook:

Welke hoofdrolspelers zullen de meeste aandacht opeisen tijdens de klimaattop in Glasgow?

Na de gloedvolle toespraken is het tijd voor de achterkamertjes in Glasgow, zodat deze week het onderhandelen echt kan beginnen. Op wie moeten we letten?