Bezoek Kaag
Van overhaaste excuses naar ‘betekenisvol moment’
Tijdens een bliksembezoek aan Suriname heeft vicepremier Kaag plooien gladgestreken in de aanloop naar het aanbieden van excuses voor het Nederlandse slavernijverleden.
“Ik ga u eerlijk zeggen: ik weet niets over een persmoment”, zegt de beveiliger bij de Nederlandse ambassade. Terwijl het toch echt staat vermeld op het programma van vicepremier Sigrid Kaag. Bovendien is de wachtruimte al aardig gevuld met lokale en Nederlandse pers.
Het is tekenend voor alle onduidelijkheden en geheimzinnigheden rond het bliksembezoek van Kaag aan Suriname in de aanloop naar maandag, de dag dat premier Mark Rutte naar verwachting excuses zal uitspreken voor het Nederlandse slavernijverleden.
De brandende vraag is: komt minister Franc Weerwind voor rechtsbescherming nu wel of niet namens het kabinet excuses overbrengen? Dat hij zelf ook nazaat is van tot slaaf gemaakten heeft voor veel verontwaardiging, commotie en boosheid gezorgd. Meer nog dan de datum van 19 december, die door organisaties en politici ‘plotseling’, ‘overhaast’ en ‘eenzijdig bepaald’ is genoemd.
Te vroeg
Sinds het nieuws hierover twee weken geleden uitlekte, stonden belangenorganisaties in Suriname en Nederland op hun achterste benen. Vijf organisaties stapten zelfs – vergeefs – naar de kortgedingrechter in Den Haag om te voorkomen dat het kabinet de ‘te vroeg’ komende excuses zou aanbieden.
Kaag arriveerde donderdagavond om, zo werd vermoed, ‘plooien glad te strijken’. Marinus Bee, voorzitter van het Surinaamse parlement, spreekt van ‘damage control’. “Te meer daar de Surinaamse regering niet in kennis was gesteld”, zegt hij.
Slechte start
Vrijdag had Kaag een ontmoeting met president Chandrikapersad Santokhi en een viertal ministers. Daarna met de parlementsleiding. “Wij hebben erop gewezen dat het er heel slordig aan is toegegaan en dat er een slechte start is gemaakt. Maar dat hoeft niet te betekenen dat we gezamenlijk geen goed einde kunnen halen”, zegt Bee.
Maandag zal premier Rutte waarschijnlijk excuses aanbieden voor het Nederlandse slavernijverleden. Maar tijdens de ‘persmeeting’ met Kaag, op de ambassadestoep, komt met veel omwegen het hoge woord over Weerwind er dan eindelijk uit. “Hij is maandag niet hier om excuses uit te spreken. Absoluut niet, categorisch niet”, zegt Kaag met klem.
Zowel president Santokhi als de betrokken ministers wilden daar niets over kwijt. Wel had Santokhi vóór de komst van Kaag in het parlement gezegd dat deze excuses “onderdeel van een holistisch programma” moeten zijn.
Kabinet heeft steken laten vallen
“Idealiter zou zo’n bezoek niet nodig zijn geweest”, zegt Kaag over haar aanwezigheid in Paramaribo, daarmee toegevend dat het kabinet steken heeft laten vallen. “Het is aan ons als kabinet om te proberen dit zo goed mogelijk een richting te kunnen geven. Maar inderdaad, excuses moeten altijd kunnen worden ontvangen.”
Parlementsvoorzitter Bee is in elk geval content met de damage control. “We zijn blij dat men heeft geluisterd naar alle kritiek. We zullen het vervolgtraject dan vanaf 19 december moeten volgen. Maar met meer betrokkenheid, want Suriname was de plaats delict van de slavernij.”
Bakzeil
Al zal Kaag het zelf zo niet willen zeggen, het kabinet heeft bakzeil gehaald. Bee: “Ook vanwege het feit dat meneer Weerwind nazaat is. Het zou heel verkeerd overkomen als hij in deze de boodschapper is.”
In 1863 schafte Nederland officieel de slavernij af. Maar de tot slaaf gemaakten moesten als ‘overgangsregel’, weliswaar betaald, nog tien jaar gedwongen blijven werken op de plantages.
De verklaring van Rutte zal in Suriname live te volgen zijn, als ‘betekenisvol moment’. “Meneer Weerwind zal ook aanwezig zijn, om daarna samen met de genodigden de gevoelens met elkaar te delen”, zegt Bee.
Dat geldt nu als ‘eerste stap’ naar 1 juli van het herdenkingsjaar 2023. Kaag: “In gezamenlijk overleg zal gewerkt moeten worden, zodat samen de excuses worden uitgesproken en Suriname die kan en wil aanvaarden.”
Lees ook: Kabinet zet ‘in nevelen gehulde’ slavernij-excuses maandag door
Daags voordat de regering excuses aanbiedt voor het slavernijverleden, moeten nog flink wat puntjes op de i worden gezet. Van uit- of afstel wil het kabinet niet weten.
