Van hoop naar wanhoop: hoe het tij keerde in de strijd voor Egyptische vrouwenrechten

Het leek een ommekeer voor vrouwenrechten in Egypte: rijke, machtige daders van seksueel geweld en verkrachting komen daar niet langer meer mee weg, maar worden opgepakt. Vrouwelijke slachtoffers, die in Egypte bij seksuele intimidatie vaak de schuld krijgen omdat ze ‘erom gevraagd’ zouden hebben, durfden deze zomer na een actie op sociale media eindelijk naar voren te stappen.

Via de instagrampagina Assault Police werd in juli genoeg bewijs ingezameld om een rijke student aan de prestigieuze Amerikaanse universiteit in Cairo voor de rechter te laten verschijnen voor meerdere verkrachtingen en bedreigingen van slachtoffers. Voortbordurend op dat succes bracht de Assault Police een groepsverkrachtingszaak uit 2014 alsnog aan het licht. In het chique Fairmont Nile City hotel werd tijdens een feest een jonge vrouw gedrogeerd en door meerdere mannen verkracht in een hotelkamer.

Na hun daad schreven de verkrachters hun initialen op het lichaam van het slachtoffer, als teken van de onaantastbaarheid die de mannen op dat moment voelden. De daad werd zelfs gefilmd en door de groep mannen gedeeld met hun vrienden. Zo kwamen de daders van zes jaar geleden nu in beeld en na het verspreiden van hun namen en foto’s stapten meerdere vrouwen naar voren die door dezelfde mannen seksueel geïntimideerd waren. Het leidde tot de arrestatie van vijf van de negen verdachten. Drie van hen werden in Libanon opgepakt nadat ze Egypte waren ontvlucht in een poging om aan vervolging te ontkomen.

Lastercampagne

Het was een succes voor vrouwenrechten in Egypte en het leek een keerpunt in de strijd tegen de in het land wijdverbreide seksuele intimidatie. Zeker toen er gelijktijdig met de arrestaties een nieuwe wet in werking trad die ervoor moet zorgen dat vrouwen die aangifte doen van seksueel misbruik meer anonimiteit krijgen. Maar het tij kan snel keren in Egypte.

In een poging hun eigen hachje te redden begonnen de verdachten in de Fairmont-zaak, behorend tot de hoogste sociale klasse en met veel connecties, een lastercampagne tegen de getuigen. Dit om hun getuigenissen af te zwakken, maar vooral om hen te intimideren. Daarop arresteerden veiligheidsdiensten onlangs drie vrouwen. Zij waren getuige van de groepsverkrachting en hadden, met hulp en ondersteuning van de Nationale Raad voor Vrouwen, een getuigenverklaring afgelegd bij de openbaar aanklager. Ook werden drie mannen opgepakt, van wie een bekende organisator van feesten en twee mannen die om onduidelijke redenen gelijktijdig met de vrouwelijke getuigen werden meegenomen.

Waar de drie mannen snel werden vrijgelaten, zitten de drie vrouwen nog steeds vast op verdenking van onder meer homoseksualiteit, het organiseren van orgies en drugshandel. Zonder direct contact met hun advocaat zitten ze in voorarrest. Kort na hun arrestatie lekten privéfoto’s en -video’s van hun in beslag genomen telefoons uit op sociale media. Ook werden de vrouwen aan een ‘fysiek onderzoek’ onderworpen met onder meer ‘maagdelijkheidtesten’ om zo de ‘losbandigheid’ van deze vrouwen te kunnen aantonen. Bij de opgepakte mannen werd anaal onderzoek gedaan, om zo de ‘homoseksuele activiteiten te bewijzen’.

‘Veiligheid en stabiliteit van het land kunnen in gevaar komen’

Egyptische mensenrechtenactivisten vrezen dat door deze zelfs voor Egyptische begrippen ongebruikelijke arrestatiegolf van getuigen, slachtoffers van seksueel geweld in de toekomst minder snel aangifte zullen doen. De Nationale Raad voor Vrouwen moedigde eerder slachtoffers en getuigen juist aan om aangifte te doen en beloofde aan hen bescherming, maar sinds de arrestaties is het bestuur van deze Raad oorverdovend stil.

Kritiek uiten op de Egyptische overheid en haar aanpak is niet zonder risico’s. Tijdens een vergelijkbare zaak zei een functionaris dat ‘seksuele intimidatie en aanranding geen rechtvaardiging mogen zijn voor bredere kritiek op of belediging van de Egyptische staat, omdat daarmee de veiligheid en stabiliteit van het land in gevaar kunnen komen’.

De verdachten van de groepsverkrachting blijven voorlopig nog in hechtenis. Maar dat ook de drie vrouwelijke getuigen vastzitten, is een duidelijk teken aan slachtoffers van seksueel geweld dat ze zich beter twee keer kunnen bedenken voor ze naar de politie stappen.

Lees ook:

Egyptische vrouwen komen online in actie tegen seksueel geweld

Nadat op sociale media verhalen werden gedeeld over een 21-jarige student die meer dan honderd vrouwen en meisjes seksueel zou hebben geïntimideerd, aangerand of verkracht, ontstond in Egypte onlineprotest tegen het vele seksuele geweld in het land.