Van eerste bemiddelingspoging Soedan valt weinig te verwachten

‘Voorzichtig optimistisch’: het zijn zo’n beetje de enige twee woorden die deze week uit Jeddah naar buiten kwamen. In de Saudische havenstad zitten sinds afgelopen zaterdag afgevaardigden van de strijdende partijen in Soedan met elkaar om tafel. De door Saudi-Arabië en de Verenigde Staten georganiseerde onderhandelingen vormen de eerste serieuze bemiddeling tussen de twee vechtende generaals: Mohamed Hamdan Dagalo ‘Hemedti’, met zijn omvangrijke Rapid Support Forces, en daartegenover Abdel Fattah Al-Burhan, de generaal van het Soedanese leger (SAF), die sinds half april in een strijd om de macht in het land verwikkeld zijn.

Maar op dezelfde dag dat Victoria Nuland, de Amerikaanse onderminister van buitenlandse zaken, haar voorzichtige optimisme uitsprak, zei een SAF-legergeneraal dat hun inzet van de onderhandelingen is dat de RSF zich terugtrekt uit hoofdstad Khartoem; dat deze paramilitaire organisatie zo snel mogelijk opgaat in de reguliere strijdkrachten; en dat leiders zoals Hemedti voor het gerecht worden gesleept. Oftewel: sowieso al de inzet van de hele oorlog.

Elk resultaat is één resultaat

Dus, wat is dat optimisme waard, als de verwachtingen zo laag zijn? Élk resultaat zou al één resultaat zijn, zien analisten, die stuk voor stuk de verwachtingen rondom de gesprekken temperen. Zo merkte Kholood Khair, van de in Khartoem gevestigde denktank Confluence Advisory, tegenover persbureau AFP op dat de twee partijen in Jeddah niet zozeer nader tot elkaar, maar vooral in de gunst van de Saudi’s en de Amerikanen willen komen.

De grootste tekortkoming is dat er in Jeddah geen vertegenwoordigers van de burgerbeweging zijn uitgenodigd. Een afwezigheid die beide generaals – die in 2021 gezamenlijk de civiele overgangsregering van Soedan aan de kant schoven – onterecht legitimiteit geeft, ziet onder andere Ahmed Soliman van denktank Chatham House. Ook wordt gevreesd dat Burhan en Hemedti de onderhandelingen alleen maar aangrijpen om tijd te winnen, terwijl ze ondertussen doorvechten om hun toekomstige onderhandelingspositie te bestendigen.

VAE en Egypte afwezig in Jeddah

Daarbij zijn twee van de belangrijkste actoren in de regio, de Verenigde Arabische Emiraten en Egypte, afwezig in Jeddah. Terwijl juist deze twee landen grote invloed hebben op respectievelijk Hemedti en Burhan. Zij financieren deels deze oorlog, ziet de aan Clingendael verboden Soedan-expert Anette Hoffman. “De VS en de EU zouden druk op deze twee landen moeten uitoefenen om zo een staakt-het-vuren te bewerkstelligen.”

De gesprekken in Jeddah zijn maximaal een eerste stap die kan leiden tot een humanitaire corridor, ziet Soliman, om via Port Soedan ongeschonden noodhulp het land in te krijgen. “De onderhandelingen in Jeddah worden bewust klein gehouden, om zo beide partijen überhaupt aan tafel te krijgen. En het kan vervolgens de weg plaveien naar uitgebreidere bemiddeling.” Kortom, Jeddah is een eerste kleine stap naar het ultieme doel: het hervatten van politieke gesprekken.

Maar zolang beide generaals denken de ander op het slagveld te kunnen verslaan, zullen ze doorvechten. Ook afgelopen dagen was de hoofdstad het toneel van een bloedige strijd. In de oorlog zijn de afgelopen vier weken minstens 750 doden gevallen, en raakten meer dan 5000 mensen gewond. Meer dan 150.000 mensen zijn al de grens met buurlanden overgestoken, en het geweld heeft in het land al voor 700.000 ontheemden gezorgd – een verdubbeling binnen een week tijd, zo meldden de Verenigde Naties eerder deze week. Het zijn met name vluchtelingen uit miljoenenstad Khartoem, die elders een veilig heenkomen proberen te vinden. Maar vele anderen zitten hier nog altijd vast in het geweld.

Lees ook:

Burgeroorlog Soedan breidt zich uit naar de regio

De chaos in Soedan groeit met de dag en de bevolking zit klem tussen de strijdende partijen.