Van de eerste explosies tot Leopard-tanks: een tijdlijn van een jaar oorlog in Oekraïne

21 februari: Poetin erkent Donetsk en Loegansk

In een televisietoespraak erkent de Russische president Vladimir Poetin de ‘volksrepublieken’ van Donetsk en Loehansk, waar Rusland vertrouwelingen in het zadel heeft geholpen. Hij ontkent dat Oekraïne een legitieme staat is.

24 februari: Rusland valt Oekraïne van drie kanten aan

Rusland doet in de nacht van 24 februari een grootscheepse aanval op Oekraïne. In heel Oekraïne worden explosies, raketinslagen en geweervuur gemeld. Oekraïne roept om ‘verwoestende sancties’ tegen Poetin.

26 februari: De EU financiert aanvalswapens voor Oekraïne

‘Een keerpunt’ in de geschiedenis, zegt voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen over een EU-fonds waarmee lidstaten wapenleveranties aan Oekraïne kunnen financieren. De wapens komen boven op de handels- en financiële sancties van de EU, die steeds worden opgeschroefd. Zo worden grote Russische banken uit het internationale betalingsverkeer gezet, wordt het luchtruim voor Russen gesloten en twee Russische televisiezenders worden verboden. Een maand later stoppen de VS met de invoer van olie en gas uit Rusland.

2 maart: Russen nemen Cherson in

Cherson is de eerste (en enige) grote stad die valt. Er wordt hevig gevochten om de grote steden en de corridor van de Donbas naar de Krim. Op 4 maart wordt de kerncentrale van Zaporizja ingenomen door de Russen.

16 maart: Rusland bombardeert theater in Marioepol

Honderden mensen hielden zich schuil in het theater en er vallen 160 doden. Ook waarschuwt de EU voor een hongersnood in Oekraïne: ‘Er is geen voedsel, geen water, geen medische zorg en geen uitweg’.

29 maart: Oekraïense en Russische onderhandelaars overleggen in Turkije

Beide landen zijn optimistisch en lijken dicht bij een akkoord te komen. Rusland wil dat Oekraïne het streven naar het Navo-lidmaatschap laat varen, Oekraïne zegt dat dit een optie is, in ruil voor veiligheidsgaranties en Russische terugtrekking.

3 april: Russische troepen hebben zich teruggetrokken uit de regio rond hoofdstad Kiev

De gruwelbeelden van straten in Boetsja, bezaaid met lijken, en verhalen over martelingen zetten de wereld aan tot meer steun. Westerse regeringen beloven Oekraïne zwaardere wapens en nog strengere sancties. Ook klinkt de oproep tot vervolging van de oorlogsmisdaden.

14 april: Russisch vlaggenschip de Moskva zinkt

Op de Zwarte Zee vergaat het belangrijkste schip van de Russische Zwarte Zee-vloot, de Moskva. Oekraïne zegt de kruiser met raketten te hebben getroffen, maar volgens Rusland was er brand aan boord. Het is een dreun voor de Russen en een grote opsteker voor de Oekraïners.

19 april: Rusland concentreert het offensief in de Donbas

Na de deconfiture in het noorden zegt Poetin dat het leger zich nu concentreert op de Donbas. Via de de provincies Cherson, Donetsk en Loehansk kan Rusland een landverbinding met de Krim handhaven. Voor dat laatste is het veroveren van de zuidelijke havenstad Marioepol noodzakelijk.

17 mei: Het Azov-regiment in Marioepol geeft zich na bijna twee maanden uitputtende strijd over

Marioepol is het symbool van verzet geworden, met name de staalfabriek Azovstal, waar Oekraïense militairen zich hebben verschanst. Militairen en tweehonderd burgers bevinden zich in bunkers en een ondergronds gangenstelsel op het terrein, waar bloedige gevechten plaatsvinden. Op 17 mei geven de Oekraïners zich over.

1 juni: de VS leveren Himars aan Oekraïne

Oekraïne aast al langer op de raketlanceerinstallaties. De VS aarzelde lang, uit vrees voor een tegenreactie uit Rusland. Met de Himars kan Oekraïne de Russische opmars weerstaan, door het Russische leger van grote afstand en met precisie te bestoken. De wapensteun van de VS aan Oekraïne over 2022 beloopt 23 miljard dollar, ruwweg twee keer zoveel als wapensteun uit Europa.

30 juni: Rusland trekt zich terug van Slangeneiland

Een welkome morele opsteker voor Oekraïne. Het Russische leger nam het eiland aan het begin van de oorlog in, na iconisch verzet van Oekraïense militairen. “Russisch oorlogsschip, krijg de tering!”, zeiden de Oekraïense verdedigers na de Russische oproep zich over te geven.

5 juli: Finland en Zweden vragen Navo-lidmaatschap aan

De Russische invasie in Oekraïne brengt de traditioneel neutrale landen Zweden en Finland ertoe het Navo-lidmaatschap aan te vragen. De alliantie krijgt er dan 1300 kilometer grensgebied met Rusland bij. Turkije houdt de aanvraag tot op heden tegen.

22 juli: Oekraïne en Rusland sluiten graandeal

Na bemiddeling door de VN en Turkije hebben Oekraïne en Rusland een akkoord bereikt over de export van graan. Een belangrijke stap in de bestrijding van de wereldwijde voedselcrisis. Twintig miljoen ton graan die nog in de Oekraïense silo’s ligt, kan nu via veilige corridors over de Zwarte Zee vervoerd worden. De deal, die gold voor vier maanden, wordt na veel getouwtrek in november verlengd.

9 augustus: explosies op de Krim

Russische munitiedepots op een vliegveld op de Krim komen tot ontploffing, waarbij negen gevechtsvliegtuigen worden vernietigd. Kiev houdt zich stil, maar Oekraïne lijkt verantwoordelijk.

11 september: Russische troepen op de vlucht

De 200ste dag van Russische invasie markeert een keerpunt in de oorlog. Russische troepen slaan massaal op de vlucht in het noordoosten van Oekraïne, ten zuiden van de tweede grootste Oekraïense stad, Charkiv. Moskou noemt de terugtrekking een strategische heroriëntering voor militaire operaties elders in de Donbas; Rusland stuurt verse troepen naar het front.

21 september: Poetin kondigt gedeeltelijke militaire mobilisatie af

300.000 reservisten worden opgeroepen voor militaire dienst. Honderdduizenden Russische mannen vluchten naar de buurlanden. Er zijn sporadisch protesten, tips doen de ronde over hoe de dans te ontspringen, bijvoorbeeld door zelfverminking.

27 september: Nordstream 1 en 2 worden opgeblazen

De pijpleidingen onder zee waardoor gas van Rusland naar Duitsland stroomt worden opgeblazen. Vermoed wordt dat Rusland achter de explosies zit. Het onderzoek loopt nog.

8 oktober: explosie beschadigt Krimbrug

Een explosie beschadigt een deel van de rij- en spoorbaan van de Krimbrug, die het Russische vasteland en de Krim verbindt. Moskou wreekt de explosie met massale bombardementen op Oekraïense steden. Vooral energiecentrales zijn mikpunt, waardoor op veel plekken de stroom uitvalt. Rusland beoogt met deze strategie Oekraïners in kou en duisternis te storten en zo de wil tot vechten te breken.

11 oktober: nieuwe commandant Sergej Soerovikin

Rusland stelt een meedogenloze Russische commandant aan, Sergej Soerovikin. Soerovikin staat bekend als ijzervreter. Ook de baas van de Wagnergroep, een beruchte paramilitaire huurlingen-organisatie, juicht de beslissing toe. Soerovikin krijgt opdracht het tij in Oekraïne te keren.

24 oktober: De EU wil Oekraïne in 2023 steunen met anderhalf miljard euro per maand

De EU wil een leidende rol spelen bij de wederopbouw. Volgens tellingen door het Instituut voor de Wereldeconomie in Kiel spenderen EU-landen en de VS nu ongeveer evenveel, ruwweg 50 miljard euro, aan humanitaire en militaire steun voor Oekraïne.

3 november: Rusland trekt zich na acht maanden terug uit Cherson

Een zware nederlaag voor Rusland en een belangrijke overwinning voor Oekraïne. De helft van het gebied dat Rusland sinds februari heeft ingenomen is nu bevrijd. De Russen hopen met hun vertrek naar de overkant van de rivier Dnjepr de Oekraïners beter van zich af te kunnen slaan en de frontlinie in het zuiden te ‘bevriezen’.

27 december: Oekraïne raakt de belangrijke Russische luchtmachtbasis Engels

Engels ligt ver op Russisch grondgebied; met drones weet Oekraïne ver het land in te dringen. De basis gebruikt Rusland om Oekraïne met raketten te bestoken.

11 januari: Exit Sergej Soerovikin, legerchef Gerasimov neemt over

Na drie maanden neemt stafchef Valeri Gerasimov het bevel over de troepen in Oekraïne persoonlijk ter hand. Soerovikin heeft de fronten weten te consolideren; vermoedelijk wil Poetin dat Gerasimov terrein wint.

15 januari: Soledar valt

De streek rond Bachmoet in Donetsk is maandenlang speerpunt van Russische aanvallen. Daarbij speelt huurlingenleger Wagner een belangrijke rol. Vermoedelijk duizenden gedetineerden, geronseld uit de gevangenis, sneuvelen bij stormlopen op Soledar, dat geldt als springplank naar Bachmoet.

24 januari: Oekraïne krijgt de felbegeerde westerse tanks

Op een conferentie van vijftig landen in het Duitse Ramstein wordt Oekraïne een groot pakket moderne en zware wapens toegezegd. Daarna volgen toezeggingen voor Leopardtanks uit Duitsland, Polen en andere landen. Nederland heeft geen tanks, maar koopt ze om aan Oekraïne te leveren. Ook krijgt Kiev Amerikaanse Abrams- en Britse Challenger-tanks. Een week later besluiten de VS ook GLSDB-raketten te leveren, die twee keer zo ver als de huidige Himars-raketten reiken.

20 februari: Biden bezoekt Kiev

Amerikaanse president Joe Biden bezoekt voor het eerst in oorlogstijd Kiev. Het bezoek is in het geheim gepland en omgeven met geheimzinnigheid, terwijl de spanning met Rusland oploopt. Oekraïense president Volodymyr Zelensky waarschuwt voor een dreigend tekort aan munitie; Biden belooft nog een half miljard extra steun.

21 februari: Poetin schort kernwapenverdrag op in ‘troonrede’

Poetin’s jaarlijkse ‘state of the union’-speech bevatte veel al gehoorde aanklachten en agressieve retoriek richting Kiev en het Westen. Maar ook kondigde hij aan dat Rusland de medewerking aan het zogeheten New Start-verdrag opschort, dat een limiet stelt aan het aantal kernwapens in de VS en Rusland. Wat de ‘opschorting’ precies inhoudt, maakte Poetin vooralsnog niet duidelijk.

Lees ook:

Poetin schort kernwapenverdrag op, verder is toespraak een herhaling van zetten

De jaarlijkse ‘state of the nation’-toespraak van president Poetin was opnieuw een grijsgedraaide langspeelplaat.