Uitlevering Catalanen door België dichterbij door uitspraak Hof

Een nieuw hoofdstuk is aangebroken in de soap rondom de Catalaanse leiders die in zelfverkozen ballingschap in België wonen. Het Hof van Justitie van de Europese Unie oordeelde dinsdag dat België gehoor moet geven aan een uitleveringsverzoek van Spanje voor Lluis Puig – een van de Catalanen die betrokken waren bij het verboden referendum over onafhankelijkheid in 2017, en sindsdien op de vlucht zijn voor Spaanse justitie. Tegen de Catalanen is een Europees aanhoudingsbevel uitgevaardigd, België negeert dat.

Volgens Belgische magistraten zijn de grondrechten van de Catalanen mogelijk in het geding bij uitlevering. De Spaanse hoge rechter Pablo Llarena is het daar niet mee eens en legde de zaak voor aan het Europese Hof in Luxemburg, dat nu dus oordeelt in zijn voordeel. Als lidstaten eenzijdig bepalen wat zij met een aanhoudingsbevel van een andere lidstaat doen, schaadt dit “de beginselen van wederzijds vertrouwen” waarop de juridische samenwerking van de Europese Unie stoelt.

Een achterdeurtje in de uitspraak

Voor het gezicht van de beweging, toenmalige regiopresident van Catalonië Carles Puigdemont, betekent de uitspraak nog niet direct dat hij zijn koffers moet pakken. Puigdemont is tevens Europarlementariër en geniet zo vooralsnog onschendbaarheid. Maar ook hierover buigt het Europese Hof zich; een uitspraak wordt in maart verwacht. Daarbij ligt de vraag op tafel of die onschendbaarheid ook geldt bij gebeurtenissen die zich voordeden vóór de periode als Europarlementariër. Als deze uitspraak ook ten nadele van Puigdemont uitvalt, kan het nog weleens spannend worden.

Voor de voormalige Catalaanse minister van cultuur, Lluis Puig, komt het mogelijk wel al tot uitlevering. Zijn enige redding is een achterdeurtje in de uitspraak: als België aantoont dat er inderdaad tekortkomingen zijn in het Spaanse rechtstelsel, hoeven de Catalanen niet uitgeleverd te worden. Dat lijkt een moeilijke opgave, maar in onafhankelijkheidsgezind Catalonië werd deze clausule direct aangegrepen. Advocaat Gonzalo Boye, die zowel Puig als Puigdemont bijstaat, twitterde optimistisch dat het glas halfvol is: “De uitspraken van het Europese Hof zijn er om integraal te lezen... vandaag is daar een mooie dag voor.”

Ook de Twitter-reactie van Carles Puigdemont lijkt een opmerkelijk staaltje van omdenken: “Het Europese Hof van Justitie maakt een einde aan de uitlevering en maakt een manier mogelijk waarop wij Catalanen, die voor onafhankelijkheid strijden, onze collectieve rechten kunnen doen gelden.”

Campagne voor onafhankelijkheid

De Spaanse regering sorteert intussen al langere tijd voor op het moment dat de Catalaanse kopstukken worden uitgeleverd. In een omstreden wetshervorming van afgelopen december werd opruiing als misdrijf geschrapt – waarmee deze aanklacht ook voor Puigdemont wegviel. De straf op het misbruik van publiek geld voor andere doeleinden – de Catalaanse leiders zouden belastinggeld hebben gebruikt voor de campagne voor onafhankelijkheid – werd daarnaast verlaagd.

Volgens de rechtse oppositie zijn die wetswijzigingen ingefluisterd door de Catalaanse gedoogpartner van de regering, wat uiteraard kan kloppen. Hoe het ook zij, de boodschap vanuit de linkse coalitie in Madrid is duidelijk: als de voortvluchtige Catalanen nou naar Spanje komen, wordt ervoor gezorgd dat zij zo kort mogelijk vastzitten. Het referendum is intussen ruim vijf jaar voorbij, de Spaanse regering wil dit hoofdstuk graag afsluiten.

Lees ook:

Belgische gevangenissen zijn te vol en te oud – en dus levert Nederland geen verdachten meer over

Nederland levert geen verdachten over aan België omdat er ‘een reëel gevaar bestaat op een onmenselijke of vernederende behandeling’. Het lukt België maar niet het probleem van de overbevolkte gevangenissen aan te pakken.