Twist in Italië over veiling van historische villa voor honderden miljoenen euro’s

Het wordt de 'Veiling van de Eeuw’, zo zeggen ze in Italië, als dinsdagmiddag om drie uur het zestiende-eeuwse Casino dell’Aurora, het Huis van de Dageraad, onder de hamer gaat. Multimiljardairs op zoek naar een jaloersmakend onderkomen kunnen dan 24 uur lang bieden op het pand aan de Via Lombardia 42/46, in een van de duurste wijken van Rome.

Het gaat om een ivoorkleurige villa met zes verdiepingen plus een tuin van 2800 vierkante meter. Biedingen mogen beginnen bij 353 miljoen euro. Maar het ministerie van justitie, dat de veiling organiseert, hoopt op een verkoopsom van 471 miljoen euro omdat het geheel dat waard is volgens de ministeriële adviseurs.

Spectaculaire schat

Italiaanse kunsthistorici zijn wild van het Huis van de Dageraad. Ze noemen het in hun blogs ‘een juweel van Romeins barok’ en ‘een spectaculaire schat aan verhalen en getuigenissen’. Het ministerie van justitie schrijft op de webpagina over de veiling dat het pand tot ‘de meest prestigieuze architectonische en landschappelijke schoonheden van Rome’ behoort.

De te veilen villa staat propvol standbeelden, bustes en marmeren zuilen. Maar wat haar vooral zo ongelooflijk waardevol maakt, is de fresco op het plafond van een kamertje op de eerste verdieping. Want die is van de hand van Michelangelo Merisi, beter bekend als Caravaggio. Caravaggio geldt als een van de beste Italiaanse kunstschilders ooit. De plafondschildering is voor zover bekend zijn enige kunstwerk dat hij niet op een doek maakte. De fresco is ongeveer vijf vierkante meter groot en waarschijnlijk in 1599 geschilderd.

In die tijd was de villa eigendom van kardinaal Francesco Maria del Monte. Hij vroeg Caravaggio om diens magie toe te passen op het plafond van de kamer voor scheikundige proeven. De kunstenaar beeldde er de Romeinse goden Jupiter, Neptunus en Pluto af, samen met symbolen voor de elementen water, lucht en aarde. Ook schitterend noemen de Italianen de fresco’s van kunstschilder Guercino, die vijf zalen in de villa verfraaien. Een van die schilderingen heet Kar van de Dageraad, waaraan de villa haar naam ontleent.

Slepend conflict leidt tot veiling

Vanwege een slepend conflict tussen de vier eigenaren heeft een Romeinse rechtbank in september bepaald dat het pand moet worden geveild. De huidige eigenaren zijn erfgenamen van prins Nicolò Boncompagni Ludovisi, die in 2018 overleed. Twee van zijn zonen uit een eerste huwelijk liggen overhoop met de derde zoon, en die drie hebben ruzie met de weduwe van de prins. Dat is prinses Rita Boncompagni Ludovisi, een Amerikaanse die ooit in de Playboy stond en die in 2009 haar Italiaanse prins trouwde. Ze was zijn derde echtgenote en woont nog steeds in het Huis van de Dageraad. De drie broers willen de weduwe eruit hebben, en eisen achterstallige huur van haar. Prinses Rita vertelde een Amerikaanse journaliste onlangs dat wanneer het juridische gevecht haar te veel wordt, ze op haar yogamatje naar de Caravaggio gaat liggen kijken.

De villa is knetterduur om te onderhouden. Ze heeft bovendien dringend een opknapbeurt nodig; in een video van het ministerie van justitie is te zien dat een deel van het pand prima in Help, mijn man is klusser zou passen. De elf miljoen euro die nu noodzakelijk zijn voor onderhoud en renovatie zal de nieuwe eigenaar moeten ophoesten.

Onbekende sjeik

Dagblad La Repubblica weet te melden dat er mailtjes over de veiling naar twintigduizend superrijken en exclusieve makelaarskantoren zijn verstuurd. Een medewerker van een niet nader omschreven sjeik zou meerde keren naar het Huis van de Dageraad zijn komen kijken. Volgens de krant zou de sjeik bereid zijn zichzelf ‘te ruïneren om zijn naam op de bel te mogen zetten’.

Dergelijke berichten maken heel wat Italianen ongerust. Zij vinden het onverteerbaar dat de Romeinse villa met de Caravaggio nu misschien wel eigendom van een Russische rijkaard of Amerikaanse miljardair wordt. Vijfendertigduizend mensen hebben inmiddels een online petitie ondertekend waarmee ze de minister van cultuur oproepen om het Huis van de Dageraad te kopen. ‘Laten we Europees geld gebruiken om iets dat van ons is te beschermen’, staat in de petitie.

Onroerend goed van nationaal belang

Of de minister hier gehoor aan wil en kan geven, is niet bekend. Zeker is dat de staat nu al niet genoeg geld heeft om de ontelbare cultuurschatten en al het werelderfgoed op Italiaanse bodem behoorlijk te onderhouden. Maar Casino dell’Aurora is in 1987 wel tot ‘onroerend goed van nationaal belang’ bestempeld. Dit betekent dat als de veiling dinsdag slaagt en er dus een koper is, de staat alsnog het recht heeft om de villa met Caravaggio en al te kopen voor hetzelfde bedrag als de winnende bidder heeft geboden.

Lees ook:

Schilderijen, kelken en kandelaars: Italiaanse kerken worden geleidelijk leeggeroofd

Uit de 40.000 kerken in Italië worden regelmatig kunstwerken gestolen. De teller staat intussen op bijna 13.000.