Impeachment
Trump en Zelenski: gewoon een telefoontje, of een klassiek maffioos afpersingsgesprek?
De kans dat Trump daadwerkelijk afgezet wordt, lijkt klein. Wel kan de Amerikaanse president politiek beschadigd raken. Maar dat kunnen zijn tegenstanders evengoed.
De Democraten in het Huis van Afgevaardigden onderzoeken nu officieel of president Donald Trump afgezet moet worden. Aanleiding is de beschuldiging dat hij de Oekraïense president onder druk zette om hem te helpen bij zijn herverkiezing, door de Democraat Joe Biden zwart te maken. De afgelopen dagen groeide de druk op het Witte Huis om openheid van zaken te geven. Vijf vragen over de afzettingsprocedure.
1. Welke informatie bracht president Trump woensdag naar buiten?
Een verslag van zijn telefoongesprek met Volodimir Zelenski, de nieuwe president van Oekraïne, op 25 juli van dit jaar. Daarin feliciteert Trump zijn collega met zijn verkiezing. Die merkt op dat hij op politiek gebied veel van Trump heeft geleerd. Trump brengt in herinnering dat de VS veel voor Oekraïne hebben gedaan. Zelenski zegt klaar te zijn voor ‘de volgende stap’, de aanschaf van luchtafweerraketten.
Daarop reageert Trump met een verzoek: Oekraïne moet het computerbedrijf ‘CrowdStrike’ onderzoeken, dat mogelijk ‘de server’ in Oekraïne heeft. Crowdstrike onderzocht hoe Russische hackers in 2016 e-mails van de Democratische partij wisten te stelen. Het is niet in Oekraïne gevestigd, maar in Californië. Het meldde woensdag niet te weten over welke server Trump het heeft.
Daarna brengt Trump het gesprek op een ‘heel goede’ aanklager in Oekraïne die ontslagen werd. Hij wil dat Zelenski contact heeft met minister van justitie William Barr en Trumps advocaat Rudy Giuliani. Want: “Er wordt veel gepraat over de zoon van Biden, dat Biden ervoor zorgde dat de vervolging werd gestaakt, en veel mensen willen dat uitgezocht hebben.”
2. Welke informatie bracht Trump niet naar buiten?
De klacht van een klokkenluider waarmee de hele zaak aan het rollen kwam. Die ging, volgens mediaberichten, over ‘een belofte’ die aan een buitenlands staatshoofd zou zijn gedaan. In het gesprek met Zelenski van 25 juli was van zo’n belofte geen sprake. Maar er zijn meer contacten tussen de twee presidenten geweest. En kort voor het gesprek van 25 juli had Trump een groot bedrag aan hulpgeld voor Oekraïne bevroren.
De klacht van de klokkenluider werd niet, zoals had gemoeten, naar het Congres gestuurd. Donderdag zal de directeur van de nationale inlichtingendiensten door een commissie van het Huis van Afgevaardigden aan de tand worden gevoeld over die weigering. Mogelijk wordt die dag de klokkenluidersklacht alsnog grotendeels vrijgegeven.
3. Hoe reageert de Amerikaanse politiek?
Republikeinse politici verdedigden hun president. “Iemand afzetten over een telefoongesprek als dit is waanzin”, zei senator Lindsey Graham. Volgens hem werd er geen moment gesuggereerd dat Zelenski iets moest doen om hulpgeld te krijgen.
Maar de Democratische voorzitter van de commissie voor de inlichtingendiensten, Adam Schiff, noemde het op Twitter juist ‘een klassiek maffioos afpersgesprek’. Later zei hij: “Er was maar één boodschap: dit is wat ik nodig heb, en ik weet wat jij nodig hebt. Net als elke maffiabaas hoefde de president echt niet te zeggen: leuk landje heb je daar, ’t zou jammer zijn als er iets mee gebeurt.”
Volgens Schiff is ook zonder een ‘voor-wat-hoort-watmoment’ al duidelijk dat de president in het gesprek zijn ambtseed schond door zijn eigen belangen in het spel te brengen.
4. Wat verandert er nu er een officieel impeachment-onderzoek is?
Zes commissies van het Huis van Afgevaardigden, waar de Democraten de meerderheid hebben, doen al onderzoek naar veronderstelde misstappen van Trump, waaronder het hinderen van het onderzoek naar de Russische inmenging bij de verkiezingen van 2016 en het zakelijk profiteren van zijn presidentschap.
Die onderzoeken verlopen moeizaam, omdat het Witte Huis documenten niet overdraagt en medewerkers verbiedt voor commissies te verschijnen.
In een aantal gevallen proberen commissies via de rechter informatie en getuigenissen af te dwingen, maar niet altijd met succes. Nu al die onderzoeken officieel worden gedaan in het kader van impeachment, zullen rechters eerder geneigd zijn hen gelijk te geven. Want impeachment is een grondwettelijke bevoegdheid van het Congres.
5. Waar draait dit op uit?
Woensdag stonden 209 van de 235 Democratische leden van het Huis van Afgevaardigden achter het afzettingsonderzoek. Dat is nog maar negen minder dan de meerderheid van het hele Huis die nodig is om, na zo’n onderzoek, daadwerkelijk tot impeachment te besluiten. Maar waarschijnlijk blijft Donald Trump ook daarna president. Want over zijn lot wordt dan uiteindelijk beslist in de Senaat, waar de Republikeinse partij de meerderheid heeft.
Als het zo loopt, zou Trump politiek beschadigd kunnen raken, en de hem trouw gebleven Congresleden evenzeer, vanwege alles dat boven water komt. Dat zou zijn kansen verkleinen op herverkiezing in 2020.
Ook is het mogelijk dat de onderzoeken Trumps Republikeinse aanhang volgend jaar extra motiveert te gaan stemmen, als protest tegen de ‘deep state’ die Trump nooit een eerlijke kans heeft gegeven. En politiek gematigde Amerikanen zouden het de Democraten kunnen verwijten dat ze Trump voortijdig wilden afzetten, in plaats van kiezers de kans te geven hem weg te sturen.
Zelenski: Ik ben niet onder druk gezet
De Oekraïense president Volodimir Zelenski ontmoette woensdag tijdens een VN-top in New York de Amerikaanse president Donald Trump. Zij hielden een gezamenlijke persconferentie. Zelenski zei dat hij het een normaal telefoongesprek had gevonden, dat hij in juli had met Trump die daardoor onder vuur is komen te liggen.
‘We hadden denk ik een goed gesprek. Het was normaal. We spraken over veel dingen’, zei Zelenski. Volgens hem heeft Trump geen druk op hem uitgeoefend. ‘Ik denk, en je leest het, dat niemand me onder druk heeft gezet’, aldus de Oekraïense president.
Trump begon de ontmoeting luchtig en zei dat Zelenski ‘beroemder’ was dan hij. Hij prees hem voor zijn standvastigheid. Zelenski grapte dat het beter was om Trump persoonlijk te ontmoeten dan hem te spreken via de telefoon.
Lees ook:
Wat was de rol van vader en zoon Biden in Oekraïne?
Trump beschuldigt presidentskandidaat Joe Biden en diens zoon Hunter van corruptie in Oekraïne. Is dat terecht? Oost-Europa-correspondent Michiel Driebergen zet de feiten op een rij.
Zijn impeachment komt dichterbij, maar Trump is nog lang niet weg
Het Amerikaanse Congres onderzoekt de procedure om president Trump af te zetten. Vier vragen en antwoorden over de kansen en over de risico’s die de Democraten hiermee nemen.
