Trump behaalt successen bij de voorverkiezingen, maar zaait daarmee verdeeldheid bij de Republikeinen

Donald Trump zwaait nog steeds de scepter in de Republikeinse partij. De voorverkiezingen afgelopen dinsdag in Ohio en Indiana lieten dat duidelijk zien. In beide staten wonnen alle Republikeinse kandidaten waar de ex-president zijn officiële goedkeuring aan had gegeven, met als meest prominent voorbeeld de durfinvesteerder en schrijver J.D. Vance, die senator voor Ohio wil worden.

Vance werd in 2016 bekend werd door zijn boek Hillbilly Elegy, dat de cultuur beschreef van de arme witte Amerikanen uit Kentucky en Ohio, waaruit Vance voortkwam, en daarin begrijpelijk maakte waarom later dat jaar zoveel witte Amerikanen op Donald Trump zouden stemmen.

Vance zelf overigens was oorspronkelijk een fel criticus van Trump. Hij had in de peilingen een achterstand op iemand die Trump-getrouwe. Maar hij kwam tot inkeer, begon zijn bewondering voor de ex-president uit te spreken en zie daar: Trump beloonde hem met zijn steun en Vance klom meteen naar de koppositie in de peilingen. Dinsdag maakte hij dat waar, hij werd met 32 procent de grootste in Ohio, en veroverde daarmee de nominatie voor de congresverkiezingen van 8 november.

Trump mag hopen dat het met de voorverkiezingen later deze maand in Pennsylvania (17 mei) en Georgia (24 mei) ook nog zo goed gaat, waarschuwen twee deskundige waarnemers, een uit academische en een uit politieke hoek. Beide vinden dat er op de overwinningen van Trump wel iets af te dingen valt.

Maakte die mening wel wat uit?

Zo becijfert Elaine Kamarck, verbonden aan de denktank Brookings Institution en de Harvard Universiteit, dat van de kandidaten die Trump steunde in Ohio lang niet iedereen in een gevecht was verwikkeld waarin de mening van de ex-president iets uitmaakte.

In Indiana had Trump 6 van de 28 kandidaten zijn stempel van goedkeuring gegeven. Allemaal bezetten die al de post waarvoor ze opnieuw kandidaat wilden zijn – iets wat de kans op herverkiezing enorm verhoogt. Vijf hadden vermoedelijk om die reden zelfs helemaal geen uitdager in de voorverkiezing voor die post.

In Ohio speelde Trump het bijna net zo voorzichtig. Er waren 44 kandidaten voor het Huis van Afgevaardigden of de Senaat, hij steunde er 12. Daarvan bezetten er 9 nu al de zetel waar de verkiezing in november over zal gaan, of waren ze de enige kandidaat. Drie politici, waaronder Vance, moesten wel knokken voor hun politieke leven. En eerlijk is eerlijk - alle drie wonnen ze.

Meer in het algemeen is jezelf een aanhanger van Trump noemen geen garantie dat je het goed doet bij de Republikeinse kiezers. In Indiana, aldus Kamarck, waren er van de 28 kandidaten ongeveer even veel Trump-adepten (11) als traditionele conservatieven die liever niet zoveel over Trump praatten (14). Van de Trump-aanhangers won 36 procent zijn of haar voorverkiezing, van de gewone conservatieven iets meer, 43 procent. In Ohio was het andersom: daar won 50 procent van de Trump-aanhangers zijn of haar voorverkiezing, terwijl dat bij de gewone conservatieven maar 32 procent was.

Ruimte voor andere smaak

Er is dus in elk geval ruimte bij de Republikeinen voor een andere smaak dan MAGA, de Make America Great Again-ideologie van Trump, concludeert ook Karl Rove, Republikeins politiek adviseur, strateeg achter het presidentschap van George W. Bush, en tegenwoordig analist voor onder meer de rechtse tv-zender Fox News en de conservatieve krant The Wall Street Journal. Rove was nooit fan van Trump, dat moet erbij gezegd.

In een artikel in de Wall Street Journal wijst Rove erop dat de overwinning van Vance weliswaar aan Trump te danken was, maar dat die toch ook wel heel krap was. Zo'n 32 procent van de opgekomen Republikeinse kiezers tegen 28 procent voor de nummer twee: Josh Mandel, en veertig procent voor de overige vijf kandidaten. Op één na zaten die ook op de lijn van Trump, en dat is juist het lastige, denkt Rove: “Bijna 68 procent van de Republikeinen in Ohio negeerden de oproep van de voormalige president om mee te doen met zijn ‘complete en totale steun’ aan Vance.” Die stemden op een andere kandidaat.

Dus de ex-president – en vermoedelijke presidentskandidaat in 2024 – moet oppassen, denkt Rove. “Trump zal vermoedelijk zwelgen in dit moment - zijn kandidaat won de strijd, weer is er een kandidaat bij hem in de schuld komen te staan. Maar in Ohio zag een meerderheid van de Republikeinen hun favoriet verliezen, en onder hen zullen velen, die zichzelf als loyale Trumpisten zagen, daar Trumps tussenkomst de schuld van geven. Trump zal op hen overkomen als iemand die verdeeldheid zaait en alleen maar een onderdeel van de Republikeinse partij leidt.”

En als straks ook eens een door Trump aangeprezen kandidaat verliest, wordt dat alleen maar erger, denkt Rove. “Elk verlies zal de grenzen van Trumps invloed meer zichtbaar maken, en die zouden op den duur wel eens het belangrijkst kunnen zijn. Hoe meer Republikeinse kandidaten de afkeuring van Trump overleven, hoe zwakker hij zal lijken.”