Terwijl de VS abortuswetgeving aanscherpten, kiest Latijns-Amerika juist voor verruiming

De VS en Cuba hebben politiek erg weinig gemeen, maar op één gebied waren ze lang gebroederlijke voorlopers in de regio: de toegang tot abortus. Cuba legaliseerde abortus in 1965, het Amerikaanse Hooggerechtshof oordeelde in 1973 dat het een grondwettelijk recht is. Elders was, mede door de invloed van de rooms-katholieke kerk, abortus bijna nergens toegestaan.

Nu is de situatie ineens omgedraaid. Terwijl het Hooggerechtshof van de VS het landelijke recht op abortus schrapte, verruimden steeds meer grote landen in Latijns-Amerika recentelijk de toegang tot abortus. In Argentinië (2020) nam het parlement een wet aan die het recht op abortus tot 14 weken zwangerschap garandeert. In Mexico (2021) en Colombia (2022) bepaalde het Hooggerechtshof dat politici abortus niet zomaar mogen verbieden.

Mariela Belski, directeur van Amnesty International in Argentinië, schrijft in een opiniestuk op de site van tv-zender Al Jazeera dat Amerikaanse vrouwen inspiratie kunnen putten uit die vooruitgang. “Terwijl velen in de VS nu voelen dat alles verloren is, laat Latijns-Amerika zien dat er altijd hoop is.”

Nu is het meestal zo dat de VS meer invloed hebben op andere landen dan omgekeerd. Ook op het gebied van abortus geldt dat. Die invloed is alleen niet altijd eenduidig. Het hangt er bijvoorbeeld van af welke president er zit. Democratische presidenten koppelen economische hulp vaak aan projecten die de toegang tot abortus vergroten. Republikeinse presidenten koppelen hulp juist aan de voorwaarde dat er geen cent naar abortus gaat.

Nu wijzen tegenstanders ineens naar de VS

Daarnaast bestaat er nog de soft power van het Amerikaanse voorbeeld, en ook die kan beide kanten op werken. Voorstanders van het recht op abortus hebben vaak naar het Amerikaanse voorbeeld verwezen, sinds kort doen juist tegenstanders dat. De Amerikaanse anti-abortusbeweging voert ook een internationale lobby.

Guatemala liet dit jaar zien hoe tegenstrijdig die invloed kan werken. Abortus is er al verboden, maar het parlement nam een nóg strengere wet aan, die er tien jaar gevangenisstraf op zet. Dat geschiedde deels onder invloed van de internationale, met Amerikaans geld gefinancierde anti-abortusbeweging, zoals het ‘Ibero-Amerikaanse Congres voor Leven en Familie’.

Tot ieders verbazing besloot president Giammattei, die zijn land net nog tot ‘pro-life hoofdstad van Latijns-Amerika had uitgeroepen’, de wet uiteindelijk toch niet te tekenen. Waarschijnlijk schrok hij terug voor de repercussies vanuit Washington, waar de regering-Biden haar misnoegen kenbaar had gemaakt.

Verwijzen naar Roe versus Wade niet meer mogelijk

Ten slotte is er nog de juridische invloed. Het arrest Roe versus Wade, dat in Amerika tot voor kort het recht op abortus garandeerde, is ook door rechtbanken in Colombia en Brazilië bij abortuszaken geciteerd, als voorbeeld van een gezaghebbende uitspraak, die een internationale standaard stelt. Dat is nu niet meer mogelijk.

Mogelijk komt er binnenkort wel weer een nieuw voorbeeld voor in de plaats. In september stemt Chili over een nieuwe grondwet, die, anders dan nu het geval is in dat land, het grondwettelijke recht op abortus zou garanderen.

Lees ook:

Ook in Brazilië waait een anti-abortuswind door het Congres

Nu het recht op abortus is weggevallen in Amerika, laait ook het abortusdebat in Brazilië op.