Spanningen in Somaliland bereiken kookpunt

Bij hevige gevechten in Somaliland zijn begin deze week tientallen doden gevallen. VN-mensenrechtencommissaris Volker Türk heeft de regering van Somalië opgeroepen tot “onpartijdig onderzoek” om de schuldigen voor het gerecht te brengen. Somaliland is een afvallige provincie van Somalië, die zichzelf onafhankelijk heeft verklaard.

Persbureaus AP en AFP melden dat er bij gevechten in de stad Las Anod dinsdag 24 doden zouden zijn gevallen, naast de 34 die daags ervoor al werden gemeld. De BBC sprak met verpleegkundigen die het aantal gewonden niet aankonden. “We hebben slechts vijf ambulances hier, dat zijn er nu te weinig”, aldus de directeur van het ziekenhuis in de stad met zo’n 150.000 inwoners. Ooggetuigen spreken over urenlange schotenwisselingen, waarbij ook woningen onder vuur zijn genomen. Zelfs het ziekenhuis zou met mortieren zijn beschoten.

De stadsgevechten braken uit tussen lokale milities en troepen van Somaliland. Volgens Somaliland vechten aan de zijde van de milities ook troepen mee uit de aangrenzende Somalische deelstaat Puntland, wat Puntland zelf ontkent. Het geweld laaide op nadat afgelopen week het bestuur van Las Anod verklaarde de stad niet langer te zien als deel van Somaliland. Somaliland wil dat Las Anod onderdeel blijft van het land.

Bestrijden van Al-Shabaab

Las Anod is de hoofdstad van Sool, een regio binnen Somaliland, dat zich in 1991 afscheidde van Somalië. De onafhankelijkheid wordt alleen nog steeds door geen enkel land ter wereld erkend. Toch drukt Somaliland eigen munten, deelt het eigen paspoorten uit, en was het er - anders dan in het door terreurorganisatie Al Shabaab geteisterde zuiden van Somalië - al jaren relatief rustig.

Maar aan de grens met deelstaat Puntland broeit het. De bevolking van de gebieden Sool en daarnaast Sanaag en Ayn ervaren de zeggenschap van Somaliland de laatste jaren steeds meer als bezetting. Een deel van de inwoners zou zich liever aansluiten bij de naburige Somalische deelstaat Puntland, anderen willen hun eigen federale deelstaat uitroepen binnen Somalië.

Somalië zelf heeft de afgelopen jaren de handen vol aan het bestrijden van Al-Shabaab. Ook nu roept de regering op tot dialoog. “De oplossing zal niet van wapens komen”, aldus president Hassan Sheikh Mohamud van Somalië. Maar aanstalten om zelf in te grijpen maakt de Somalische regering vooralsnog niet.

“Want Somalië doet zijn uiterste best geen nieuwe brandjes aan te wakkeren”, zegt Omar Mahmood, analist bij de International Crisis Group. “Simpelweg omdat ze daartoe niet bij machte zijn. Somaliland en de deelstaat Puntland staan met de koppen tegen elkaar, ook al zegt Puntland nu niet betrokken te zijn. Daar wil de Somalische regering liever niet tussenkomen.”

Lokale politicus doodgeschoten

Maar de laatste maanden lijkt met name in Las Anod het kookpunt bereikt. Eind december werd de lokale politicus Abdifatah Hadrawi er doodgeschoten, wat tot de dagenlange rellen leidde. Hierbij vielen zeker tien doden, na ingrijpen door troepen van Somaliland.

“De onvrede heeft lang door kunnen etteren zonder écht tot uitbarsting te komen, omdat de gemeenschap in Sool, Sanaag en Ayn in het verleden verdeeld was over de vraag waar het bij wil horen. Dat heeft ook te maken met de verschillen tussen onderlinge stammen”, zegt Mahmood. Dat was ook reden waarom het de verschillende milities de afgelopen jaren niet lukte een vuist te maken tegen Somaliland. Analisten zagen in december al dat de dood van de politicus Hadrawi weleens een keerpunt zou kunnen betekenen - wat, gezien het geweld, nu ook lijkt te gebeuren.

Lees ook:

Crisis in de Hoorn van Afrika op het randje van catastrofaal’

De Hoorn van Afrika kampt met de ergste droogte in veertig jaar tijd. ‘Ergens is deze crisis nu al erger dan die in 2011.’