Spaanse krant zet rooms-katholieke kerk onder druk om kindermisbruik te onderzoeken

De keuze van de Spaanse krant El País is opmerkelijk: niet alleen heeft het een deel van de 1237 meldingen van kindermisbruik binnen de rooms-katholieke kerk in Spanje gepubliceerd, maar de krant heeft deze verzameld in een rapport en dat aangeboden aan het Vaticaan.

Het rapport, dat in totaal 385 pagina’s telt, is het resultaat van uitgebreid onderzoek. Daarvoor gebruikte de krant een e-mailadres waarop slachtoffers de afgelopen drie jaar hun verhaal konden doen. Het is de meest uitgebreide documentatie van kindermisbruik binnen de Spaanse kerk tot nog toe.

Door dit rapport nu aan het Vaticaan aan te bieden geeft de krant een duidelijke boodschap: het Vaticaan moet de Spaanse tak van de kerk dwingen tot onderzoek binnen de eigen gelederen.

Helft van de bisdommen

Volgens de gegevens die El País verzamelde, is er misbruik gepleegd door minstens 251 geestelijken en mensen verbonden aan de kerk, verspreid over 31 bisdommen – pakweg de helft van alle Spaanse bisdommen. De oudste zaak dateert uit 1943, de meest recente uit 2018; over een aantal is afgelopen jaren al door El País gepubliceerd.

Deze week maakten journalisten van de krant bekend dat zij het document hadden aangeboden. Daags erna brachten zij de reactie van de Bisschoppenconferentie van Spanje: vooralsnog komt er geen overkoepelend Spaans onderzoek. Volgens een woordvoerder van de Bisschoppenconferentie, die ook een kopie van het rapport ontving, is het aan het Vaticaan en aan de afzonderlijke bisdommen waar misbruikgevallen zijn gemeld om onderzoek uit te voeren.

Nul op het rekest

De 56-jarige Juan Cuatrecasas, voorzitter van de organisatie Asociación Infancia Robada (Associatie voor de Gestolen Jeugd), stelt dat dit niet de juiste weg is. “Het huidige onderzoek gebeurt door mensen die verbonden zijn aan de kerk, zonder transparantie. Wij hebben gemerkt dat in dergelijke gevallen aanklachten niet voldoende serieus worden genomen, of dat mensen zelfs agressief worden bejegend als zij een aanklacht indienen.” Het risico is dat hierdoor misbruikzaken verhuld blijven worden, zoals in het verleden is gebeurd.

De zoon van Cuatrecasas, nu 24 jaar oud, werd als kind misbruikt door een leraar op een Opus Dei-school. Cuatrecasas kreeg bij de kerk na hun aanklacht over het misbruik nul op het rekest, en kreeg zelfs te horen dat er repercussies zouden zijn als hij zijn beschuldigen openbaar zou uiten. Cuatrecasas: “Inmiddels studeert mijn zoon rechten en gaat het beter met hem. Maar hij heeft nog steeds problemen, bijvoorbeeld om zich sociaal te verhouden tot leeftijdsgenoten. De mensen moeten weten dat we niet over iets abstracts spreken. Dit zijn aanvallen op de fysieke en geestelijke integriteit van minderjarigen.”

De organisatie van Cuatrecasas is drie jaar geleden opgericht om bescherming en hulp te bieden aan slachtoffers van misbruik binnen de kerk. Daarvoor hebben zij psychologen en advocaten die ingeschakeld kunnen worden. “De maatschappelijke gevolgen daarvan zijn groot en ontwrichtend. Slachtoffers hebben moeite met werken, met studeren. De samenleving wordt hierdoor in het geheel geschaad.”

Een klimaat van onschendbaarheid

Cuatrecasas wil dat de Spaanse kerk proactief aan de slag gaat om het misbruik te onderzoeken. “Ze weten best dat slachtoffers van misbruik het moeilijk vinden om naar buiten te treden, waardoor veel stilgezwegen wordt op deze manier.” Volgens Cuatrecasas moet er een onafhankelijke commissie opgezet worden, die de kerk in Spanje over de gehele breedte onderzoekt.

Een soortgelijke commissie werd drie jaar geleden opgezet in Frankrijk. Afgelopen oktober sloten zij hun onderzoek af met de conclusie dat er sinds 1950 een geschat aantal van 330.000 misbruikgevallen is gepleegd door geestelijken en mensen die zijn verbonden aan de Franse rooms-katholieke kerk.

“Het gaat hier in Spanje om een vergelijkbaar aantal, zo niet meer”, stelt Cuatrecasas resoluut. “Spanje kent een recente geschiedenis als katholieke natie, verbonden aan het fascistische regime van Franco. Dat heeft geleid tot een klimaat van onschendbaarheid. Helemaal in die periode werd een aanklacht van misbruik gezien als een aanval op de kerk zelf. Terwijl het een aanval op misbruikers is, niet op de kerk.”

De Spaanse Bisschoppenconferentie – onbereikbaar voor commentaar – stelde in november nog dat het om “slechts enkele gevallen” gaat, “vergelijkbaar met misbruikzaken binnen bijvoorbeeld de sportwereld”.

Toch verwacht Cuatrecasas dat de onthullingen van El Pais uiteindelijk tot grootschalig onderzoek zullen leiden. “Het grondige werk van de journalisten geeft ons nieuwe hoop. We hebben jaren gevochten om dit te openbaren en zijn te hoop gelopen tegen stelselmatige ontkenning. De kerk zegt dat we hen willen kapotmaken, maar dat is niet wat wij willen. Het enige dat we willen is hen helpen schoon schip te maken. De kerk zou zich in dit geval als een moeder moeten gedragen en bescherming bieden aan hen die het nodig hebben, de slachtoffers.”

Lees ook:

Waarom treedt de paus niet harder op bij al die misbruikzaken?

Met het vertrek van de Amerikaanse aartsbisschop Theodore McCarrick bereikten de schandalen in de rooms-katholieke kerk een voorlopig dieptepunt. Waarom grijpt de huidige paus Franciscus niet harder in?

Ook Spaanse kerk erkent ­misbruik door geestelijken

Nu heeft ook in Spanje de rooms-katholieke kerk erkend dat priesters en andere katholieke geestelijken zich schuldig hebben gemaakt aan misbruik van minderjarigen.