Balkan
Servië dreigt Kosovo met militaire confrontatie
De spanningen tussen Servië en Kosovo lopen verder op. Belgrado heeft het leger aan de grens in de hoogste staat van paraatheid gebracht.
Belgrado is woedend over een verondersteld schietincident waarbij Serviërs in het noorden van Kosovo zouden zijn geraakt. Harde bewijzen ontbreken, maar voor de Servische president Aleksandar Vucic was er genoeg aanleiding om leger en politie vlak bij de grens in de hoogste staat van paraatheid te brengen. “Wij doen al het mogelijke om onze mensen te beschermen en Servië te behouden”, zei hij. Kosovo beschuldigt hem er intussen van de spanningen zelf te voeden.
De Servische mobilisatie is de volgende stap in de almaar oplopende spanningen met Kosovo. Die provincie scheidde zich in 2008 af van Servië, maar Belgrado erkent die onafhankelijkheid niet, gesteund door onder meer Rusland, China en vijf landen van de Europese Unie (EU).
In Kosovo wonen ongeveer 120.000 Serviërs, van wie iets minder dan de helft in het noorden grenzend aan Servië. De overigen wonen in enclaves in de rest van Kosovo, waar ruim 90 procent van de inwoners etnisch Albanees is. De Serviërs erkennen het gezag in de Kosovaarse hoofdstad Pristina niet.
Akkoorden nauwelijks uitgevoerd
Al ruim tien jaar praten Belgrado en Pristina over normalisering van de betrekkingen, een voorwaarde voor toetreding tot de EU op termijn, waar beide landen naar streven. Die onderhandelingen onder leiding van de EU verlopen stroef, en de paar akkoorden die er zijn, worden nauwelijks uitgevoerd.
Dat leidt geregeld tot spanningen en dreigingsretoriek over en weer. De huidige escalatie begon in november, toen Kosovo na meerdere keren uitstel een plicht invoerde voor zijn Servische inwoners om door Pristina uitgegeven kentekenplaten op hun auto’s hebben.
Van oudsher gebruiken zij Servische nummerborden die Belgrado voor hen is blijven vervaardigen. De maatregel – die Pristina overigens al snel opnieuw uitstelde – leidde ertoe dat alle Servische burgemeesters, politieagenten, rechters en de enige Servische minister zich terugtrokken uit de Kosovaarse overheidsinstanties.
Ook waren ze boos over de weigering van Pristina om vier noordelijke gemeenten, waar overwegend Serviërs wonen, een vorm van zelfbestuur te geven, ondanks eerdere afspraken daarover.
Extra Navo-patrouilles
Sinds de Servische boycot worden de taken van de politie in het noorden uitgevoerd door etnisch Albanese politieagenten. Bovendien patrouilleert de Navo-vredesmacht KFOR, 3700 man en vrouw sterk, nu extra. Ook is er inmiddels een nieuwe Serviër benoemd in de Kosovaarse regering, die niet loyaal is aan de regering in Belgrado.
Dat alles leidde tot nog meer spanningen. Die liepen op 10 december nog verder op toen de Kosovaarse politie een Servische voormalige collega oppakte, op verdenking van betrokkenheid bij aanvallen op niet-Servische collega’s.
Serviërs in Kosovo barricaderen sindsdien uit woede belangrijke verbindingswegen. Zondag werden Letse KFOR-militairen in Noord-Kosovo beschoten. Een dag later hield de Kosovaarse politie patriarch Porfirije van de Servisch-orthodoxe kerk tegen aan de grens. Hij reisde naar het patriarchaat in de stad Pec in de aanloop naar Kerstmis, dat Serviërs op 7 januari vieren.
“Als patriarch was ik onderweg naar de eerste en meest belangrijke zetel van mijn kerk. Als priester was ik onderweg naar mijn mensen, voorafgaand aan de meest vreugdevolle feestdag. Als burger was ik onderweg naar mijn huis”, verklaarde Porfirije.
Kosovo binnenvallen lijkt uitgesloten
In een vervolgstap heeft de Servische president Vucic nu dus zijn leger in hoogste staat van paraatheid gebracht. Dat hij daadwerkelijk Kosovo binnenvalt en dat zijn land net als in 1998 een oorlog begint, lijkt uitgesloten. Hij zou daarmee immers direct in een gewapend conflict met de Navo belanden.
Aan de andere kant zet de maatregel de verhoudingen wel verder op scherp, waardoor de kans op gewapende incidenten en ongelukken toeneemt. Premier Albin Kurti van Kosovo beschuldigt Belgrado ervan de spanningen te voeden en achter de ‘paramilitaire formaties’ te zitten die de barricades opwerpen, om de aandacht van andere problemen af te leiden. Als KFOR de blokkades niet afbreekt, dreigt hij dat binnen enkele dagen zelf te laten doen.
De EU en de VS roepen intussen op tot dialoog. Volgens de Servische president Vucic zijn er binnenkort gesprekken met bemiddelaars, maar een compromis acht hij nog ver weg.
Lees ook:
Serviërs in Kosovo leggen het werk neer, spanningen lopen op.
Servische functionarissen hebben zich collectief teruggetrokken uit de openbare instellingen in Kosovo. Daarmee escaleert het conflict tussen de buren verder.
