Russische media woedend om westerse tanks, maar veel Russen halen hun schouders op

In de dystopische roman 1984 van George Orwell wordt een ritueel beschreven met de naam ‘De twee minuten van haat’, een vast moment op de dag waarbij de leden van de regeringspartij hun woede en frustratie ventileren over de vijanden van de staat. De uitzending van de Russische talkshow met presentator en Kremlinpropagandist Vladimir Solovjov had afgelopen donderdag veel weg van het orwelliaanse ritueel, met het belangrijke verschil dat het op de staatstelevisie niet om twee minuten ging, maar om vrijwel de voltallige drie uur die het praatprogramma in beslag neemt.

“Het Vierde Rijk heeft de oorlog aan Rusland verklaard”, foeterde Solovjov, terwijl de levering van westerse en in het bijzonder Duitse tanks aan Oekraïne aan bod kwam. “Ze gaan tanks leveren. Wie kan nu nog ontkennen dat Berlijn geen legitiem doelwit is?” Terwijl hij nog wat mopperde over ‘jullie Duitse klootzakken’, verschenen er achter hem beelden van rollende tanks met het onderschrift ‘de denazificering van Duitsland’.

Ook in de populaire tv-show van Olga Skabejeva kregen de Duitsers ervan langs. In het tv-programma noemde een van haar gasten, militair analist Igor Korotsjenko, de Duitse bondskanselier Olaf Scholz ‘de tweede Adolf Hitler’ die zojuist ‘Operatie Barbarossa 2.0’ was begonnen met hulp van zijn minister van buitenlandse zaken Annalena Baerbock die hij ‘Ribbentrop in een rokje’ noemde.

Kremlin voert ook oorlog tegen het collectieve Westen

In Kremlingezinde staatskranten is de teneur niet heel anders. Dagblad Moskovski Komsomolets kopte donderdag met ‘Weer Duitse tanks op Russisch grondgebied’; staatskrant Rossiejskaja Gazeta meende dat ‘Duitse kruisvaarders voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog weer op Russen gaan schieten’.

Het zijn historische referenties die goed aansluiten op de retoriek van het Kremlin. Poetin en de zijnen schetsen de invasie van Oekraïne al langer af als een historische eindstrijd tegen een vorm van neonazisme die in hun visie als een besmettelijke ziekte in Kiev en het Westen om zich heen grijpt. Niet voor niets herhaalde de Russische president meermaals dat een van de doelen van de oorlog de ‘denazificering’ van Oekraïne is.

Daarnaast blijft het Kremlin herhalen dat het niet alleen een oorlog voert in en tegen Oekraïne, maar ook tegen het collectieve Westen. Donderdag klonk vanaf het Rode Plein de eerste officiële reactie op het besluit van diverse westerse landen om tanks aan Kiev te leveren. Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov zei dat het Westen direct betrokken is bij de oorlog. “We zien dat die (betrokkenheid, red.) groeit”.

Genoeg Russen die de propaganda met een korreltje zout nemen

Grote vraag is in hoeverre de gewone Rus de teksten gelooft. Want hoewel een groot gedeelte van de bevolking door de jarenlange propaganda met volle overtuiging meegaat in het Kremlinverhaal, zijn er ook genoeg Russen die de propaganda met een korreltje zout nemen.

Op de Amerikaanse televisiezender CNN kwamen die beide visies duidelijk aan bod toen een cameraploeg in Moskou de straat op ging om burgers te vragen naar hun mening over de levering van westerse tanks aan Kiev. Zo meende een geïnterviewde dat “we toch wel winnen, maar dat dit het conflict wel alleen maar groter maakt”. Een studente die voor de camera verscheen, was daarentegen een stuk sceptischer omdat een vriend van haar “werd gemobiliseerd en nu is verdwenen”.

Toch was het een vrouw van in de dertig die misschien nog wel de meest voorkomende zienswijze onder Russen formuleerde. “Dit is een politieke oorlog, geen oorlog van de mensen”, waarmee zij de apathie verwoordde die volgens recente opiniepeilingen onder zeker 60 procent van de Russen leeft. “Wat moeten we anders doen? Onze meningen doen er toch helemaal niet toe.”

Lees ook:

Oekraïne smeekt om westerse tanks. Hoezo tanks?

Oekraïne wil snel westerse tanks, nog voor een alom verwacht grootschalig offensief van Rusland. Wat kan het Oekraïense leger daarmee?